Evrenin Türküsü. Sovyetler Birliği’nde 1960 yılında Genrikh Altov takma adıyla yazan Sovyet Mühendis, Mucit, bilim adamı, gazetece ve yazar Genrich Altshuller ile kendisi de bir bilimkurgu yazarı olan eşi Valentina Zhuravlyova’nın birlikte yazdıkları bir bilimkurgu. Romanın orjinal adı ‘Ballada o Zvezdah’. Türkiye’deki okurlarına Maya ve Sarmal Yayınları sayesinde ulaşmış kitabımız uzun yıllar sonra bu kez Yordam Kitap ile okuyucusuyla buluşacak.

Evrenin Türküsü için uzay çağının destansı romanı dersek abartmış olmayız. Romanda insanlık yepyeni bir dünya hayalini; eşit ve özgür insanın iradesini gerçek kılarak yeryüzündeki mücadelede zafer kazanmış ve evrenin bambaşka âlemlerine doğru yola çıkmıştır. Burada ifade edilen mücadelede taraflar romanda ifade edilmese de ABD ile SSCB, kazanılan zafer ise bu taraflar arasındaki mücadelede SSCB’nin kazanacağına olan inançtır aslında.

ABD ile SSCB arasındaki ideolojik mücadelenin yansıdığı bir diğer alan olan bilim-kurgu yazınında SSCB, Dünyayı istilaya kalkışan uzaylılara karşı insanlığın tehdit altında olduğu ve ABD öncülüğünde birleşen insanlığın ‘yıldız savaşları’nın karşısına Evrenin Türküsünü söyleyerek çıkar. Ve SSCB’nin çözülüş sürecine dek Sovyet bilim-kurgu yazını bu ideolojik mücadelede bir zafer kazanır. Bu yönüyle; Evrenin Türküsü adlı eser, Sovyet Bilim-kurgu yazınının Altın Çağ’ı olarak adlandırılan dönemin ilk örneklerinden biri olma özelliği taşır. 20. yy’ın ikinci yarısına denk gelen (1950’lerin sonu) Altın Çağ birçok temanın Sovyet Bilim-kurgu yazınında yer bulmasına vesile olmuştur. Sibernetik, zamanda yolculuk, yaşadığımız evrende insan dışı düşünen varlıklar, paralel evrenler gibi temalar bu dönemin ürünleri olarak karşımıza çıkar. Buradaki en büyük pay sahiplerinden birisi de Evrenin Türküsü’nü yazan G. Altov ve V. Juravleva'dır.

Romanın bu özelliğiyle birlikte bir başka özelliği de Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin gençlik örgütü olan Komsomol’un bazı faaliyet bölgelerinde üyelik için eğitim kitabı olarak okutulmasıdır. Bilinmeyene yönelen yolculukta yıldızlara uzanan, yeryüzünde esenliğe kavuşmuş insanlığın, üretmek fikrinin yüceltildiği hayal gücü ile örülü bu eserin komünist yapılanmaya üyelikte başucu kitaplarından biri olarak girmiş olması romanın ve SBKP’nin bir başarısıdır. Ya da hepsinin toplamı olarak bir Sovyet başarısı da diyebiliriz.

Bilim ve sanatın el ele gittiği bu kısa ama destansı romanın ilerleyen sayfalarında ise Türkiyeli okurlar bir sürprizle karşı karşıya kalıyor: Sovyet bilim-kurgusunda Aşık Veysel’le karşılaşıyor. 1960’lar Sovyetlerinde iki bilim insanının uzay çağının destansı romanında Anadolu’nun küçük bir kasabasında doğan Âşık Veysel’in bir dizesine yer vermesi bu kitabı okumak için bir başka sebep olsa gerek.

Maya ve Sarmal Yayınları tarafından basılan romanın ilk çevirilerinde üretme eylemi yerine çalışma sözcüğünün kullanılması romanın ruhunu zedelese de Yordam Kitap’ın Evrenin Türküsü ’nü güçlü bir çeviriyle okuyucuya sunacağından kuşkumuz yok.

Roman aynı zamanda Sovyetler'de bilim-kurgu öğeler içeren ve bir şiir akımı olarak gelişen kozmizmden de izler taşır:

"Sen, gezegenlerin yazgısını değiştirebilirsin...

Senin gücün yeter...

Ben öyle görüyorum seni...

Bir insanın varlığında bütün insanlığın sınırsız güçlerini görmek mümkündür."

Bununla birlikte eser, bilim-kurguda başlı başına bir alt tür özelliğini kazanan 'novella', 'romancık' başlığı altında da okunabilir. Altov ve Jurevleva öngördükleri bilimsel gelişmelerin teknik açıklamalarını da okuru hiç yormadan aktararak Sovyet bilim-kurgusunun ayırt edici bir özelliğini sergilerler. 

Not: Kitabın basımı yoktur. Yordam Kitap okurlarına sunmak üzere hazırlıklarını yapmaktadır. Kitabı çıktığında almak şartıyla, çıkmasını beklemeden okumak isteyen arkadaşlar benimle iletişime geçerlerse kitabı geri teslim edilmesi şartıyla ulaştırmaktan mutluluk duyarım.

Uzayda piknik hayalinin insan düşünden yitmemesi dileğiyle.

Hepimize iyi okumalar.

KÜNYE: Genrich Altshuller- Valentina Zhuravlyova, Çeviri: Mehmet Türdeş, Sarmal Yayınevi, 1990, 190 sayfa.