Matematikten nefret etmemek için 24 masal: ‘Sihirli Matematik Masalları’

Sihirli Matematik Masalları 3 yaşından 8 yaşına kadar olan çocuklar için matematiğin en temelinden başlamış. Serinin ilk 16 sayısı 3-6 yaş çocuklarına sayıları, sıfır kavramını, miktarı, çıkarma ve toplamayı eğlenceli bir şekilde anlatıyor. Serinin her kitabını başka bir yazar uyarlamış. Daha önceden biliyor olduğunuz kimi masalları uyarladıkları gibi bugüne değin hiç duymadığınız -muhtemel ki Uzakdoğu’nun kültürel altyapısında yer alan- masalların da kimi kitaplarda kullanıldığını fark ediyorsunuz.

Çocuklara kitap seçmek, kitap önermek zevkli olduğu kadar zor. Ebeveyninin beğendiği kadar çocukların da resimlerini, içindeki karakterleri beğenmesi gerekiyor. 2016 yılının mayıs ayında Düşün Yayınevi tarafından yayımlanan Sihirli Matematik Masalları serisi hem çocukları hem de ebeveynleri memnun edecek özelliklere sahip.

“Gerçek hayatta bu ne işimize yarayacak?” dar kafalılığına sahip değilseniz matematiğin ne denli önemli olduğunu bilirsiniz. Tüm alanlarda olduğu gibi matematikte de onu sevenler daha çok başarılı oluyor. Matematikle yeni tanışmakta olan çocuklar için eğlendirici ve oyunlaştırılmış bir yöntem her zaman karşılık buluyor.  

Sihirli Matematik Masalları 24 kitaptan oluşan bir seri.

Koreli yazarların masallardan, söylencelerden ve klasik edebiyattan yararlanarak yazdıkları kitapları, illüstratör Kyung-mi Yung resimlemiş ve Seul Eğitim Üniversitesi Matematik bölümünden Profesör Seok- Yoon Baek editöryal olarak denetlemiş. Türkçeye ise İlke Güntan ve Hümeyra Özcan tarafından çevrilmiş.

Sihirli Matematik Masalları 3 yaşından 8 yaşına kadar olan çocuklar için matematiğin en temelinden başlamış. Serinin ilk 16 sayısı 3-6 yaş çocuklarına sayıları, sıfır kavramını, miktarı, çıkarma ve toplamayı eğlenceli bir şekilde anlatıyor. Serinin her kitabını başka bir yazar uyarlamış. Daha önceden biliyor olduğunuz kimi masalları uyarladıkları gibi bugüne değin hiç duymadığınız -muhtemel ki Uzakdoğu’nun kültürel altyapısında yer alan- masalların da kimi kitaplarda kullanıldığını fark ediyorsunuz.  

17. masalla birlikte 6-8 yaşa uygun konular yine o yaşa uygun bir dille anlatılıyor. Üç boyutlular, parça ve bütün, zamanın akışını anlama, ağırlık karşılaştırma, grafikler, olasılık gibi başlıklarla ilgili bu yaş dilimine uyan 8 kitap var seride.

Sırasıyla okuyup okuttuğunuzda matematiği çocuklara sevdirmeniz çok daha kolaylaşıyor. Anne ve babaların aklında tutması gereken en önemli başlık bu yaş çocuklarına matematiği öğretmekten daha çok; sayıları, rakamları, miktarı, nesneleri sıralamayı, artırıp azaltmayı oyun içinde anlatmak. Bunu yaparken de onları kapasitelerinin üzerinde zorlayıp konudan uzaklaştırmamak.

Ülkemiz matematiğin zor ve anlaşılması imkânsız bir alan olduğu ön kabulündeki kişilerle dolu.  Uluslararası sıralamalarda sonları buluyor olmamızın nedenlerinden birisi de “öğreticilerin de öğrenmesi gerektiği”  ilkesini es geçiyor olmamız. Yaygın eğitim kurumlarının ve müfredatın ne durumda olduğunu bilen insanlar olarak çocuklarımıza, sorumluluğumuzda olan çocuklara, bilimin tüm başlıklarını, merak duygusunu canlı tutarak,  kavramları onların anlayabileceği biçime getirerek öğretmek zorundayız. Bunun için hem kaynak araştırmasını doğru yapmalı hem de onlara konunun nasıl daha kolayca öğretilebileceği konusunda kendimiz de sürekli öğrenmeliyiz.

Sihirli Matematik Masalları’nı yayımlayan Düşün Yayınevi edebiyatımızın iki yüz akı aydını Aziz Nesin ve Kemal Tahir tarafından 1957 yılında kurulmuş. Yıllar içinde gerek faşizmin saldırıları gerekse kapitalizmin yıkıcılığı sonucunda hayatını sürdürme mümkün olmamıştı. 2000’lerde Ahmet Nesin tarafından tekrar canlandırılan yayınevinin özellikle çocuk kitaplarına bir göz atmanız yukarıda bahsettiğim “Öğretenlerin de öğrenmesi gerekir.” ilkemiz uyarınca yararlı olacaktır.

KÜNYE: Sihirli Matematik Masalları, birbirinden farklı 20 yazar, çev: İlke Güntan - Sümeyra Özcan, resimleyen: Kyung-mi Yung, Düşün Yayınevi, 2016, 40x24 sayfa.

Görmeyi öğreten roman

Bölümler ilerlerken okuyucu merakının diri kalması için gizlilik esas alınmış romanda. Bölümlerdeki anlatıların sonuna doğru sonuçlardan üstü kapalı bir biçimde söz ediliyor. Eserin akıcılığı tam da bu yaklaşımdan besleniyor.

On üç yıllık bir ter dökmenin sonucu Cennette Uzun Bir Kış. Barış Tuna, ilk romanının üstünden on üç yıl geçtikten sonra yayımlamış eserini. Bu süre boyunca yazarın özeninin had safhaya ulaştığını söylemek mümkün. Bir röportajında, kitabının üzerinde defalarca düzenleme yaptığını okumuştum. Romanın araladığı kapıdan içeri girildiğinde bu dikkat, sabır ve değer hissediliyor.

Roman bölümler halinde kaleme alınmış ve her bir bölüm başka bir kahramanın tanıtılması şeklinde ilerliyor. Kahramanların “tanıtılması” ifadesi bu roman için bir hayli yetersiz aslında. Düzeltelim: Biz, romanın bu kahramanlarca oluşturulduğunu görmekteyiz. Hacimli bir eser olmasına rağmen roman, olaylar silsilesinin birbiri ardına sıralanması şeklinde ilerlemiyor. Durağan fakat durağan olduğu kadar vurucu bir eser Cennette Uzun Bir Kış. Aslı, Meral ve Umut nezdinde cinsel istismar, “kutsal aile” eleştirisi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği, din ve mezhep çatışması gibi hayati önem taşıyan sorunların açık yüreklilikle işlendiğini görüyoruz. Her eser, hanesinde bir “dert” barındırmak zorunda değil elbette fakat bu romanın bir derdi var. Yukarıda bahsettiğim sorunları her fırsatta dile getirmiş olması boşuna değil. Tuna, kurduğu uzun cümlelerle bu sorunları örtbas etmeyi tercih edebilirdi ancak gerçekte sihir, uzun cümlelerde. Aslı, babası tarafından çocukluğunda istismar edildiğini bu sayede geçiştirmiyor örneğin. Bu istismarı göz ardı eden annesini bu sayede affetmiyor. Meral; babasının cimriliğini, atıllığını ve annesinin bu adamla yitip gitmiş bir hayatı yaşamaya mecbur kalışını bu sayede ortaya döküyor. Aslında içini bu sayede döküyor. Umut, sevginin ve mutluluğunun ne olduğunu bilmediğini bu sayede açık ediyor. Uzun cümleler kurmak gibi bir riski göze alan yazar, amacının okuyucuyu yormak olmadığının sinyalini daha en başında değindiği sorunların gerçekliği ve çarpıcılığıyla veriyor.

Kahramanlarımızın yaşam eşikleri, çocuklukları. Üçü de çocukluklarından bu yana taşımış oldukları yaralarla kendilerini var etmeye çalışıyor. Birgün’de karşılaşmış olduğum bir yazıda şöyle denmişti: “Çünkü yara izi, biraz da yaşam izidir ama en çok çocukluğun izi.” Tuna’nın insanları bana sıkça bu cümleyi hatırlattı. Cümlenin çarpıcılığı, eserin satırlarının tamamına yayılmıştı. Eserdeki iki kadın karakter de istismara uğruyor. Biri babası tarafından, diğeri amcasının oğlu ve dayısı tarafından. Hayatlarının devamında Aslı, asla yoluna koyamadığı bir ilişkiyi sürdürüyor ve daima “sevilmeyi” bekliyor. Birlikte olduğu adamın sevgisini bıkmadan usanmadan sorguluyor. Meral ise evli erkeklerle birlikte olmayı gündelik yaşantısının bir parçası haline getirmiş, hayata tutunabilmenin kaynağının bu olduğuna inanıyor. Eserde cinsel istismarı sadece aile içi ilişkiler ağında görmüyoruz. Aslı bir anda tanıştığı ve evlerine gittiği erkeklerle birlikte olmak istemiyor. Yol boyunca kendisiyle cebelleşiyor, içi içini yiyiyor hatta onlardan tiksiniyor. Ancak yine de kendini buna mecbur hissediyor. Bu noktada kadın karaktere yüklenmiş bir aciziyet sezmek mümkün. Her şey eve vardıktan sonra değişmiyor çünkü. Aslı’nın zihninde uçuşanların haklılığını, erkeklerin emrivakileriyle doğruluyoruz. Bu aciziyet ve atıllığı yazarın tercihi olarak kabul edebiliriz çünkü romanın kurgusu içerisindeki karamsar hava bunu gerektirmiş olabilir. Ayrıca  Aslı, benim için, istismar edilen kadınların sessiz çığlığıydı. İstismar edilmesi, annesi tarafından yok sayılması kadar acıtmamıştır canını Aslı’nın.

Bir kadının boşa geçmiş hayatının Zehra nezdinde aktarılması, Meral’in tanıtıldığı bölümde belki de Meral’den daha değerliydi. Meral, öncelikle Alevi olmaktan nefret ediyor. Ailesinden nefret ediyor ve aslında tüm nefreti, Alevi olmasına ailesinin sebep olduğuna kanaat getirmesiyle başlıyor. Meral, dinlerden de nefret ediyor. En az ailesi kadar suçlu ilan ediyor tanrıyı. Hayatı ucuza getirmeye harcanmış bir ömür annesiyle babasınınki ve Meral, bu çabanın gerektirdiği her şeyden utanıyor. Eserin her satırını detaylı bir şekilde anlatmam mümkün olmadığı, zaten bunu tercih de etmediğim için Tuna’nın gelişkin toplum tasvirlerini tek tek buraya alıntılayamıyorum. Ancak toplumun her tabakasından insanı “gören” bir gözle izlemiş yazar. Zehra’yı da bu gözlerle tanıtıyor. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine bu bölümde sıkça değinmiş Tuna. Ekonomik özgürlüğü olmayan kadınların, kendilerini var edebilmek adına giriştikleri çabanın sonucunun salt bir “kadın günü” olduğunu Meral’in ağzından dile getirmiş. Tabi bu “gün”lerde kadınların birbiriyle rekabet halinde olduğu da eklenmiş. Meral, tüm bunlardan yakınırken, annesini küçümserken içi boş sayılabilecek bir “kadınlararası husumet” teziyle yaklaşıyor olabilir konuya. Bu noktada emin olamıyoruz çünkü yazar ve Meral’in tamamıyla ayrılması gerekir birbirinden.

Bölümler ilerlerken okuyucu merakının diri kalması için gizlilik esas alınmış romanda. Bölümlerdeki anlatıların sonuna doğru sonuçlardan üstü kapalı bir biçimde söz ediliyor. Eserin akıcılığı tam da bu yaklaşımdan besleniyor.

Umut’u tanımaya başladığımızda mahalle ve mahalleli nedir, raconuyla birlikte öğreniyoruz. Meral’den bahsederken zihinlerindeki karmaşayı, geçmişlerindeki şiddeti, gizli kalmış aciziyetlerini ve aşağılanmışlıklarını kusan mahalleli erkekler, “Kim daha çok erkek?” sorusunun yanıtını veriyor en küfürlüsünden. Küfretmek, erkek olmanın ilk adımı çünkü fakat Umut, onların aksine küfredemiyor. Mahalledeki diğer erkekler kadar vandal biri de değil ama onlardan farklı olduğunu da açık edemiyor. Anlatmıyor, konuşmuyor, geçiştiriyor, yalan söylüyor ama en çok da içine atıyor. Sevginin kırıntısının dahi kol gezmediği evlerinde babasından korkmak ve annesinin hayatına mal olmak arasında kalan Umut ve Nazlı, annelerini her şeye rağmen bir gün rahat ettirmenin hayaliyle yaşayıp gidiyor. Yaz işçisi ve aynı aynı zamanda kendi evinde işçi olan Melek, yorgunluğun ve yitip gitmiş bir hayatın sinirini çocuklarından çıkarıyor. Kendini gerçekleştiremeyen annenin yükü çocuklarının omzunda ve Umut, çocukluğundan çoktan vazgeçmiş durumda. Öyle ki, Umut, annesine yeni bir düğün elbisesi alamadığı için çocukluğunun ipotek altına alındığını düşünebiliyor.

Bunca verdiğim detay içerisinde “aşk”tan söz etmek imkansız gibi. Bu eserin sevgiden, umuttan, aşktan yana olması hayal gibi. Ancak Tuna’nın, romanın hareketliliğini sağladığı merak duygusu sekteye uğrasın istemiyorum. Alevi olduğu için edepsiz ilan edilenleri de, Aleviliğini yıllar boyu saklayanlarımızı da, kulaktan kulağa fısıldaşan komşuların varlığının tüketip yıldırdığını da, sırf kendi egosunu tatmin edebilmek için ana baba olanlarımızı da, ana baba olduktan sonra bir çocuğunun olduğunu unutanlarımızı da, sevgiye değil; sevgisizliğe-iyiye değil; kötüye, çözüme değil; soruna yüzüne dönenlerimizi de çok iyi tanıyoruz, iyi biliyoruz. Farklı evlerin sofralarına konuk olmamız kafi bunun için. İşte o sofralar bütünü Cennette Uzun Bir Kış.

Yaşamı anlamlı kılma çabasında olan her insana...

KÜNYE: Cennette Uzun Bir Kış, Barış Tuna, Okuyan Us Yayınları, 2016, 524 Sayfa  

Aşka aşık olunur mu?

Bugüne kadar aşka dair söylenmiş sözlerin, yazılmış kitapların, bestelenmiş şarkıların, hatta yapılmış araştırmaların sayısını kuşkusuz bilemeyiz. Ancak bildiğimiz bir şey varsa içerisinden geçtiğimiz çağın, insana dair diğer her şeyde olduğu gibi aşkın da "en harcanabilir zamanlarından birinde" olduğumuzdur.

Bugüne kadar aşka dair söylenmiş sözlerin, yazılmış kitapların, bestelenmiş şarkıların, hatta yapılmış araştırmaların sayısını kuşkusuz bilemeyiz. Ancak bildiğimiz bir şey varsa içerisinden geçtiğimiz çağın, insana dair diğer her şeyde olduğu gibi aşkın da "en harcanabilir zamanlarından birinde" yaşıyor olduğumuzdur. 

Üzerine en çok düşülen konulardan biri olmakla birlikte, "aşk" denilen bu devasa "psikolojik durum", "ruh hali", "duygular seti", (ya da nasıl adlandırırsanız adlandırın), içeriği her dönem değişmekte olan dinamik bir olgu. Zira, meselenin psikolojik ve biyolojik açıklamaları bir yana, pratikte bir "ilişkilenme biçimi" olan aşkın, hakim toplumsal ilişkilerin etkisinden bağımsız şekillenemeyeceği bir gerçek. 

Dolayısıyla, durmaksızın "ağlak" sevgi tarifleri pompalayan çiğ edebiyat(?) dergilerinden "aşkı alışverişe çeviren" televizyon programlarına, gericileştirilen toplumun "düşman kardeşi" sayılabilecek ve her türlü ilişki biçimini "kurtulunması gerekenler" çuvalına dolduran yoz fikirlerden, son dönemde pıtrak gibi çoğalan "aşk doktorlarına" kadar; "aşk" adına muhatap olunan saçmalıkların bu dönemde bu denli artmasının "toplumsal yapı" ile doğrudan ilişkisi var. Yani diğer deyişle, durum ciddi.

Öte yandan, "aşk" gibi derya deniz bir konuda yazmanın zorluğunun yanında, "aşkın ne olduğu" sorusu ise bambaşka ve çok çeşitli araştırmaların konusu. Bu yüzden, yazımızda aşka dair durmadan pompalanan onca "tüketim malının" arasında bugüne kadar çok dikkat çekmese de "insancıllığı" bakımından en çok parıldayan bir romanı, tanıtmaya çalışacağız: İklimler. 

Asıl adı Emile Herzog olan 1885 doğumlu yazar André Maurois tarafından kaleme alınan bu roman, içeriği bakımından bir anlamda "klasik bir aşk hikayesini" anlatıyor. Romanı özgün kılan yön ise, Maurois'in insan psikolojisine mercek tutan bir tarza sahip olması. 

Maurois, eserlerinde ağırlıklı olarak insan ahlakına, duygularına yönelen bir yazar. Bu özelliğiyle İklimler, son derece klişe olan şu yorumu hak ediyor:

"Bu romanda kendinizi göreceksiniz"

Tutkulu bir aşkla başlayan, gelişme ve sonucuyla ise oldukça tanıdık gelen ve anlatıcının gözünden kurgulanan bu aşk hikâyesinde, bir ilişkiye dair yaşanması muhtemel bütün adımları görüyoruz. Sevmek, sevilmek, kıskanmak, kaybetmek, ve tabii ki aldatılmak. 

Ancak romanın anlatıcı karakteri, kendi hisleri de dahil olmak üzere yaşadığı her şeyi sorguladıkça ulaştığı yer yine kendisi oluyor. "Aşka aşık olunur mu?" sorusu ise tam burada devreye giriyor. Ana karakter aşkı sorgularken, "karşılıklı" olarak tanımlanan aşkın aynı anda son derece bencil olan yanını; aldatılmayı sorgularken ise aidiyeti ve kaybetme korkusunu keşfediyor. Sonuç olarak, gerek olay örgüsü, gerek psikolojik çözümlemeler, okuyucuyu ana karakterle birlikte kendine döndürüyor. 

"Aşka aşık olmak" fikri aynı zamanda "aşık olunandan bağımsız", hatta "aşık olunana rağmen" anlamını da taşıyor, insanı, "aşık olunanı" bir anlamda nedenselleştiriyor. Bu sorular temelde felsefenin sorusu olmakla birlikte dünyanın her yerinde yüzyıllardır soruluyor ve bu soruların tek ve her koşulda geçerli olan bir cevabı bulunmuyor. 

İklimler romanı ise, söz konusu sorularla birlikte esas olarak "sürece" ve arayışa vurgu yapıyor. Aynı sebeple olsa gerek, romana başlarken okuyucuyu Alain'in -felsefe hocalığını yaptığı Maurois'in kendisinin etkisinde kaldığı bilinir- aşağıdaki dizeleri karşılıyor: 

"Sonsuz olanı buradan başka

yerde ararız her zaman;

her zaman varlığın bakışını

şimdiki durumdan ve şimdiki 

görünüşten başka bir şeye yöneltiriz;

ya da, sanki her an ölmek ve 

yeniden yaşamak değilmiş gibi,

ölümü bekleriz.

Her an yeni bir yaşam sunulur bize.

Bugün, şimdi, hemen,

tutabileceğimiz tek şey budur."

KÜNYE: İklimler, Andre Maurois, Çeviri: Tahsin Yücel, Helikopter Yayınları, 2014, 208 sayfa.

Vitrin: Yeni çıkanlar

Vitrinimizde bu hafta kitapseverlerin ilgi göstereceği kitaplara yer verdik. Farklı kategorilerden yeni çıkan kitapları vitrinimize taşıdık. Yordam Edebiyat’ın okurla buluşturduğu eşsiz eser At Sineği, Willis Barnstone’den Borges Sekseninde, Benno Teschke’nin 1648 Söylencesi, edebiyatımızın ustası Vedat Türkali’nin eseri Üç Film Birden, Giovanni Verga’dan bir klasik Duvarcı Ustası Don Gesualdo ve son olarak Birol Tezcan’ın öykülerinden oluşan Geçmiş Olsun vitrinimizdeki yerini aldı.

ATSİNEĞİ - ETHEL L. VOYNICH

Atsineği, klasik romanların o hiçbir şeyle değiştirilemez okuma keyfini sunan, okurunu roman kahramanlarıyla birlikte “yaşamın ve mücadelenin ta ortasına fırlatan” bir yapıt. İrlandalı yazar Ethel Lilian Voynich, İtalya’nın 19. yüzyıldaki birlik ve bağımsızlık mücadelesinden heyecan dolu bir kesite odaklanırken; devrimci çevrelerdeki tartışmaları, kahramanlarının dönüşümünü, baba-oğul arasına giren dinsel meseleleri ve derinden derine ilerleyen bir aşk ilişkisini sürükleyici bir dille anlatıyor.

 Bir dönem özellikle Sovyet Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde çok popüler olan Atsineği, Bolşevik Devrimi’nin ardından okuma programlarına alınıyor, baskı üstüne baskı yapıyor, iki buçuk milyon satış rakamına ulaşıyor. Bernard Shaw’un 1898’deki ilk tiyatro uyarlamasından bugüne, onlarca tiyatro oyununa, filme, opera ve baleye, müzikallere, televizyon dizilerine esin veriyor. Atsineği’nden hareketle çevrilen Rus filmlerinden birinin müziğini ünlü besteci Şostakoviç yazıyor ve Atsineği Süiti’nin özellikle “Romans” bölümü, bugün hâlâ popülerliğini koruyor.

Soluk soluğa yaşanan kavgaları, insanın içine işleyen hüzünlü aşkları, dağların gizli geçitlerindeki saklanma kabiliyetinden kentteki alemşorluk yeteneğine uzanan kahramanlıkları, reform ve devrim tartışmaları, baba-oğul çatışmaları, yeraltı çalışmaları, silahlı komploları, karanlık zindanları, hayal kırıklıkları, yılgınlıkları ve en karanlık anda yeniden çakıveren devrimci umut kıvılcımlarıyla anlatılan, “bizim hikâyemiz”! (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Atsineği, Ethel L. Voynich, Çev. Anıl Ceren Altunkanat, Yordam Edebiyat, 2017, 336 Sayfa.

BORGES SEKSENİNDE - WILLIS BARNSTONE

Çağının en büyük edebiyatçılarından Jorge Luis Borges, öykü, şiir, deneme gibi türlerin sınırlarını bulanıklaştıran bir yazar. Yaşama, ölüme, edebiyata, sanata, seyahate ve daha nice konulara değindiği bu sohbetlerde de söyleşi kalıbına sığmayı reddediyor. Dinleyicilerine, “Ne de olsa kalabalık bir yanılsamadır. Kalabalık diye bir şey yoktur. Ben sizinle teke tek konuşuyorum,” diyor. Gerçekten de sayfadan uzayıp okurlarıyla da teke tek konuşmayı başarıyor.

Karabasanlar, labirentler, aynalar gibi edebiyatında önemli yer tutan temalar, Eski İngilizce ve Eski İskandinav sagaları gibi hayatı boyunca ilgisini çekmiş konular, Whitman ve Poe gibi el üstünde tuttuğu yazarlar, Borges’in seksenli yaşlarında yaptığı bu sohbetlerin hepsinde iç içe geçmiş bir şekilde karşımıza çıkıyor. Borges Sekseninde, ustayı yakından tanımak isteyenler için samimi ve eşsiz bir portre çiziyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Borges Sekseninde, Willis Barnstone, Can Yayınları, 2017, 270 Sayfa.

1648 SÖYLENCESİ - BENNO TESCHKE

Sınıf, Jeopolitik ve Modern Uluslararası İlişkilerin Kuruluşu

Bazen belli bir alanda ortaya atılan bir görüş baskın hale gelir, zaman içinde neredeyse tartışılmaz nitelik kazanır, sonraki kuşakların da eleştirel bir bakış getirmemesi sonucunda yegâne gerçeğe dönüşür. Uluslararası ilişkiler düşünüldüğünde, 1648 tarihi ve bu tarihin çağrıştırdığı Westphalia Barışı böyle bir özelliğe sahiptir: Ulus-devletin tanımlanması, Ortaçağ’dan modern zamanlara geçiş, modern anlamıyla uluslararası ilişkilerin oluşumu vb. çok uzun yıllar boyunca hep bu ikisiyle ilişkilendirilmiştir.

Genç kuşak kuramcılardan Benno Teschke bu yaygın kabule Charles Tilly’nin tabiriyle “sosyolojinin tarihle karşılaştığı” yer- den, tarihsel sosyoloji penceresinden eleştirel bir yaklaşım, radikal bir itiraz getiriyor. Teschke’ye göre, yaşananlar bir yandan tek bir tarihe, tek bir olguya sığdırılamayacak kadar büyük ölçekli, uzun soluklu, kademeli bir dönüşümün safhaları; diğer yandan, “büyük adamların” imza attıkları antlaşmaların çok ötesinde mülkiyet ilişkileri, sınıf yapısı, iktisadi cephe, toplumsal doku, jeopolitik gibi etkenleri içeren karmaşık, çok boyutlu bir sürecin sonucu.

Teschke’nin getirdiği perspektifin, açmaya çalıştığı tartışmanın, uluslararası ilişkiler alanındaki kimi dominant paradigmalarla girdiği hesaplaşmanın, bu arada kaleme aldığı konuya ilişkin literatür değerlendirmesinin ilgiye değer olduğu aşikâr. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: 1648 Söylencesi - Sınıf, Jeopolitik ve Modern Uluslararası İlişkilerin Kuruluşu, Benno Teschke, Çev. Bülent Şimşek, Can Yayınları, 2017, 416 Sayfa.

ÜÇ FİLM BİRDEN - VEDAT TÜRKALİ

“Üç Film Birden adının tecimsel kaygıyla konulduğu sanılmasın. Üç senaryoyu birlikte basmak önerisi ile karşılaşınca bir ad değil, tatlı bir anı olarak ilk aklıma gelen bu oldu. Parasız gençlik, öğrencilik yıllarında en sevindirici sinema muştusuydu Şehzadebaşı sinemalarındaki üç film birden duyurusu. Bizim kuşağa sinema kuşağı dense yeridir. Nasıl ki bugünküler de televizyon kuşağı iseler (Daha doğrusu, sinema kurnazlık edip televizyon biçiminde evlere girdi!) Geri bıraktırılmış yoksul ülkenin çocukları olarak bizler olağanüstü tutkulu sinema seyircileri idik. Özellikle Amerikan sinemasının yıllar yılı, geri, kötü bir kültüre koşulladığını nice sonraları kavrayabildik. Bu ayılış bizi soğutmak şöyle dursun, daha bilinçli, belki daha da tutkulu yaklaştırdı sinemaya. Yirmi yıla yakın bir süreden beri de sinema emekçisiyim; ekmeğimi film üretimi alanında senaryo yazarak, ara sıra film yöneterek kazanıyorum. (...) Yalnız sevmekle kalmam, inanırım da sinemaya... Etkisine, yetkisine, yeteneğine, geleceğine inanırım. Yazı sanatının çeşitli alanlarında denemelerim, çabalarım olmuştur. Şiirle başladım çoğuları gibi; oyunlarımdan ikisi sergilendi; şimdilik bir romanım var. Sinema uğraşının verdiği tadı, doyumu, keyfi hiçbiri vermedi bana. Bu tadda, bu doyumda kuşkusuz, yaratılan ürünün milyonlara ulaşabilmesi olanağı yatar her şeyden önce. İyi satan kitaplar bizde on binlerle ölçülür; sinemanın ise on bir milyon seyircisi var. Hem de çoğunlukla abece’yi bile sökemeyenlerden.” (Vedat Türkali) (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Üç Film Birden, Vedat Türkali, Ayrıntı Yayınları, 2017, 416 Sayfa.

DUVARCI USTASI DON GESUALDO - GIOVANNI VERGA

Duvarcı Ustası Don Gesualdo, İtalyan edebiyatının ustalarından Giovanni Verga’nın başyapıtıdır. 19. yüzyılın ilk yarısında, Risorgimento döneminde Sicilya’da geçen romanda Verga, servet edinerek sosyal merdivende yükselişini, yoksul ama soylu bir ailenin kızıyla evlenerek “taçlandıran” eski bir duvarcı ustasının dramını anlatır.

Artık can çekişmekte olan soylu sınıf, sahip olduğu ayrıcalıklar için mücadele etmektedir. Ortaya çıkan burjuvazi ise yaşlı aristokrasinin vesayetinden kendini kurtarmaya çalışmaktadır. Arka planda 1820 ve 1848 yıllarındaki devrimci isyanların ayak sesleri duyulurken, kendi çıkarını kollamaktan başka bir şey düşünmeyen fırsatçı halk, ahlaki ve insani değerlerden yoksundur. Verga yerel yaşantıları gerçekliğe lirik bir tat katan özlü anlatımıyla, büyük bir başarıyla aktarır. 1889’da yayımlanan Duvarcı Ustası Don Gesualdo, İngiliz edebiyatının büyük yazarlarından D. H. Lawrence tarafından 1928 yılında İngilizceye çevrilmiştir. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Duvarcı Ustası Don Gesualdo, Giovanni Verga, Çev. Neyyire Gül Işık, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017, 416 Sayfa.

GEÇMİŞ OLSUN – BİROL TEZCAN

Hastaneler umudun ve kederin, yaşamın ve ölümün birbiriyle tanıştığı, birbirine karıştığı mekânlar. Bazen bir müjdeyi duyurmak, bazen de yıkıcı bir kaybın haberini vermek için telaşla adımlanan hastane koridorları… Bu koridorlarda kendi derdinden birbirini görmeyen ya da kendi derdini unutup başkasının acısına içlenenler, hastalar, doktorlar, hemşireler, hastabakıcılar…

Sayılı Gün kitabıyla bizlere kader mahkûmlarının hikâyelerini anlatan Birol Tezcan, usta kalemini bu defa hastanelerde mahkûm kalanlar için oynatıyor. Daha önce Biyopsinin Dondurma Üzerindeki Etkisi adlı kitapta bir araya gelen yirmi öykünün üzerine yedi öykü daha eklendi ve yirmi yedi öyküden oluşan Geçmiş Olsun kitabı ortaya çıktı.

İnsan neye isterse ona inanır.

Kendini mutlu edecek şeylere daha çabuk inanır.

Sefer tasımızı, termosumuzu, yastığımızı, battaniyemizi bir de umudumuzu bekleyen hasta yakınlarına bırakıyoruz. Hastane koridorları umutsuz çekilmiyor. (Tanıtım Bülteninden)

KÜNYE: Geçmiş Olsun, Birol Tezcan, İthaki Yayınları, 2017, 208 Sayfa.

'Çevirmenler, dillerini herkesten iyi bilmek zorundalar...'

Bu hafta, Toni Morrison, Amanda Filipacci, Lawrence Durrell, Italio Calvino gibi yazarlardan yaptığı çevirilerle ve eğitimciliğiyle tanıdığımız Ülker İnce'yle (farklı şehirlerde yaşamamızdan ötürü yüz yüze olamasa da) bir röportaj gerçekleştirdim. Ülker İnce & Dilek Dizdar ortak çalışması olan 'Çeviri Atölyesi / Çeviride Tuzaklar' kitabını temel alarak hazırladığım sorulara Ülker İnce'nin verdiği yanıtlar yalnız çevirmenleri, çevirmen adaylarını değil okurları, eleştirmenleri, yayıncıları da ilgilendiriyor. 'Çeviri Atölyesi / Çeviride Tuzaklar'... Her bölümü tekrar tekrar okunası, üzerinde bolca düşünülesi bir kitap... Benim gibi çeviriye gönül verenlerin zevkle okuyacağı, kuramsal metinlerin sıkıcılığını taşımayan, sıcacık bir kitap. Aynı zamanda edebiyatla, dille ilgilenenlerin ve elbette meraklı okurun elinden bırakamayacağı bir kitap... Ülker İnce'ye şükranla...

ÖÖ: Toni Morrison, Amanda Filipacci, Lawrence Durrell, Italio Calvino gibi yazarlardan yaptığınız çevirilerle tanıyoruz sizi. Aynı zamanda yıllarını bu işe veren, öğrencileri tarafından sevilen bir eğitimcisiniz. Ortak çalışmanız "Çeviri Atölyesi / Çeviride Tuzaklar" da yaptığınız atölye çalışmalarının ürünü. Türkiye'deki çeviri eğitiminin yeterliliği  yada üniversite bölümleri arasındaki eşgüdüm hakkında neler söylersiniz?

Üİ: Ben genelde Lawrence Durrell’ın İskenderiye Dörtlüsü (Justine, Balthazar, Mountolive, Clea) adlı yapıtının çevirmeni olarak tanındığımı sanıyordum. 1985’de yayınlanmış ilk çevirimdir. Çok sevilip çok okunmuştur, hala da okunur, baskılar yapar. Okuyanların unutamadıkları kitaplar arasındadır, çeviriyi okuyanlardan bunu hep duymuşumdur, çok etkilendiklerini ve unutamadıklarını söylerler. Konu ve kişiler çok ilginçtir, okurların aklında kalır  ama yazarın dili de çok etkileyicidir.   Bana kalırsa konu ve kişiler kadar önemlidir. O dil olmasaydı acaba o kitaplar o kadar etkili olur muydu? Hiç sanmıyorum. Durrell çok fazla eğretileme kullanır, iç içe eğretilemelerle doludur metni ama bu eğretilemeler içinde bir tane olsun bozuk, anlaşılmayan ya da işlevsiz, laf olsun diye kullanılmış eğretileme yoktur, hepsi sözü güçlendirmeye hizmet eder ya da bir duygu ya da düşüncenin daha önce belki de hiç tanık olmadığımız bir karmaşıklık ve boyutluluk içinde dile getirilmesine yardımcı olur.   Durrell’ın sözcük dağarı da çok geniştir, sözcük seçimleri de çok bilinçlidir. Her sözcüğü bilerek ve titizlikle seçtiği bellidir.  Örneğin “büyüklük” ifade eden onlarca farklı sözcük kullandığına tanık olursunuz metinlerinde. Farklı sözcükler kullanması hiç de nedensiz değildir. E, o zaman, bozuk, anlamsız ya da işlevsiz eğretilemelerle, iyi seçilmemiş sözcüklerle aktarım yaparsanız ne olur, metni öldürmüş olmaz mısınız? Metnin tadı tuzu kaçmaz mı? Aslında bütün iyi edebiyat yazarları Durrell gibi dillerini çok iyi kullanırlar. Tersini düşünemeyiz.

Bu konuyu biraz uzatıyorum çünkü sözü Türkçeye hakimiyet konusuna getireceğim. Türkçeye edebiyat çevirisi yapacak kişiler elbette Türkçe hakimiyetinin ne kadar önemli olduğunu bilirler ama anadillerini herkes kadar bilmenin, yani doğal koşularda aile ve okul çevresinde, toplumsal çevrelerinde öğrendikleri kadar bilmenin iyi bir edebiyat çevirmeni olmalarına yetmeyebileceğini bilmeleri daha önemli.  Dillerini herkesten iyi bilmek zorundalar. Kendilerine öğretildiği kadarıyla yetinirlerse olmaz. Bu demektir ki özel çaba gösterecekler.  Kitapta o özel çabanın neleri kapsaması gerektiğine işaret ediyoruz. Örneğin, metin okuma ve oluşturma becerisinden, metin bilgisinden, sözcük bilgisinden,  dilbilgisinden söz ediyoruz.  Bunları nasıl ayrıntılandırdığımızı  kitabı dikkatli okursanız göreceksiniz.

İşi daha da basitleştirelim, iyi bir okur ve yazar olmaktan söz ediyoruz.   Belli bir içeriği onlarca farklı şekilde kaleme alabilme becerisinden, örneğin. Ya da aynı cümleyi farklı etkiler yaratacak şekilde onlarca farklı şekilde söyleyebilme becerisinden.  Tabii çevirmenlik yalnızca bu becerilerle sınırlı değil. Çevirmenliğin daha başka boyutları da var. Kitapta neredeyse bütün farklı boyutlarına değindiğimizi görebilirsiniz.

Türkiye’de yeterli düzeyde çeviri eğitimi  veriliyor mu, diye sorduğunuzda aklıma hemen Türkiye’de mimarlık ya da tıp eğitimi yeterli düzeyde veriliyor mu acaba sorusu geliyor. O bakımdan gelin biz soruyu başka türlü soralım: Acaba Türkiye’de çeviri bölümlerinde çevirmen adaylarına çevirinin ne tür bir edim  olduğu, neleri dikkate almayı zorunlu kıldığı, nasıl bir donanım gerektirdiği bilinci veriliyor mu? “Bilinç”ten söz ediyorum. Elinizdeki kitap, (2000 yılında emekliye ayrılıncaya kadar) Boğaziçi üniversitesi çeviribilim bölümünde hocalık yaptığım dönemdeki çeviri atölyesi çalışmalarını kapsadığına göre, bu soruya en iyi yanıtı orada bulacağınızı söyleyebilirim. Yine o dönemle sınırlı olarak, bizim bölümümüzün farklı üniversitelerdeki çeviri bölümleriyle  ilişkilere önem verdiğini biliyorum, çeşitli seminerlerde, konferanslarda, derslerde bu alanın  insanları bir araya gelirlerdi, belli bir etkileşim sürdürülürdü. Şimdi hala öyle mi, bilmiyorum.     

ÖÖ: Türkiye’de çevirmenin rolü ve konumuyla ilgili gözlemleriniz neler? Çeviribilim çalışmaları uygulama alanında ne  ölçüde gerçekleştirilebiliyor?

Üİ: İnsanlık tarihinde çevirmenler, uygarlığın gelişiminde her zaman çok önemli bir rol oynadılar. Rönesansı başlatan etmenler arasında Yunan klasiklerinin, Yunan ilminin çeviri yoluyla Avrupa’ya aktarılması gerçeğinin bulunduğunu biliyoruz. Türkiye cumhuriyetinin kuruluş aşamasında da çağdaşlaşma, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşma hamlesinin önemli adımlarından birini, Milli Eğitim Bakanlığı  öncülüğünde başlatılan bir çeviri hareketinin oluşturduğunu da biliyoruz. Cumhuriyet, dünya klasiklerinin Türkçeye aktarılmasının öneminin farkındaydı. Cumhuriyetin kurucuları uygarlığın sürekli bir yürüyüş olduğunun, “bu sürekli yoldan ayrılan ve ayrı kalan dallar[ın] kendi kendine çürüyüp düşmeye mahkum” olduğunun bilincindeydi. O bakımdan bir büyük akışa katılmanın yolu olarak çeviriyi önemsediler. Çevirmenleri önemsediler.

Bugün de hayatımızın çevirisiz yürüyen, yürütülebilecek bir alanı yok gibi. Sağlıktan tutun tarıma, tarımdan tutun ilaç sanayiine kadar hayat çarkı çevirmenlerin katkılarıyla dönüyor. Ama çevirmenin ve yaptığı işin önemi yeterince algılanıyor mu, derseniz, olumlu yanıt veremeyeceğim. Bu neden böyle, açıklaması çok uzun.

Çeviribilim çalışmalarının, çeviri uygulamaları üzerinde  hiç etkili olmadığını söylersek haksızlık etmiş oluruz. Çeviribilim sayesinde çeviri konusunda belli bir bilinçlenme düzeyine ulaşıldığına kuşku yok. Zaten çeviribilimden en fazla bekleyebileceğimiz şey de budur, belli bir “bilinçlenme” yaratması. Gerisi tek tek çevirmenlere, yayıncılara, çeviri editörlerine, çeviri eğitimi verenlere, vb. kalıyor.

ÖÖ: Çevirinin sınırları ve sorumlulukları nelerdir? Buna bağlı olarak çevirmenin özgürlük sınırları nasıl belirlenir? Metne sadakat elzem midir? 'Serbest çeviri' deyince ne düşünmemiz gerekir? Çeviri &  yerelleştirme ilişkisini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Üİ: Metne ya da yazara sadakat nedir, çevirmen ne kadar özgürdür, özgür çeviri nedir konusunu kitapta döne döne, belki biraz da okuru bıktırmaya aldırmayarak,  ele alıyoruz. Bu konularda bir şeyler söylemek için hiçbir fırsatı kaçırmadık, çünkü bu konuda bir kafa karışıklığının bulunduğu kuşkusu var bizde. Kitabı tümüyle okuduğunuz zaman göreceksiniz, bazen “özgür” dediğiniz çeviri en “sadık” çeviridir, bazen de en “sadık” dediğiniz çeviri, çeviri bile değildir. Çevirinin ne olduğunu kavradığınız zaman bu konulara bakışınız tamamıyla değişir.

“Yerelleştirme” kavramı da yeni icat oldu. Benim için ufuk açıcı, yepyeni bir kavram değil. Siz bir metni hakkıyla çevirin, o metin zaten yerelleşmiş olur.

ÖÖ: Çeviri edebiyatımıza baktığınızda gelinen nokta tatmin edici mi? Türkiye'de kitap çevirmenliğinin dünü ile bugününü nasıl görüyorsunuz?

Üİ: Sorunuzun ilk bölümünü tam anladığımdan emin değilim. Neyi ölçü alarak tatmin edici ya da değil, diyeceğimi bilemiyorum.  Ancak ülkemizde yayınevlerinin yayınlarının aşağı yukarı yarısını çeviri kitapların oluşturduğunu söyleyebilirim. Bu oran başka ülkelerdeki oranlara göre çok yüksek. Yani ülkemizin insanları çok fazla çeviri okumak zorundalar. Okuyorlar. Çevirilerden genelde yakındıklarını da biliyoruz.  Bu kadar çok çeviri okuyunca tabii uzman oldular, çeviri iyi mi kötü hemen anlıyorlar. Bana sorarsanız kötü çeviriyi okumak zorunda değiller.  O çeviriye verdikleri parayı geri almanın bir yolunu bulsalar, bakın o zaman neler oluyor. Sonuçta iyiyi kötüden ayırmak konusunda okurdan daha iyi bir hakem düşünemiyorum. 

ÖÖ: "Çeviri Atölyesi / Çeviride Tuzaklar" sizin de belirttiğiniz gibi çeviri yapan ya da çeviri yapmayı öğrenmek isteyen ya da bu disipline ilgi duyanlara bir rehber niteliğinde. Bahsettiğiniz tuzaklar, öneriler geçekten çok önemli ama belki de en çok dikkat çeken çevirmenin / çevirmen adayının Türkçe yetersizliği vurgunuz. Bu husustaki önerileriniz nelerdir?

Üİ: Bu soruya yukarıda yanıt verdim aslında. Çeviri yaparken çevirmenin bir “yetersizlik” duygusu yaşadığından söz ediyoruz kitapta. Hatta birkaç öğrencinin, “Türkçem yetersiz” itirafında bulunduğuna tanık olmamız üzerine hemen fırsatı kaçırmayıp Türkçe hakimiyeti konusuna eğildik. Ayrıca bu sorun keşke yalnızca çevirmenlerin sorunu olsaydı, belki çözmek kolay olurdu ama çok daha genel. Gazetelerde yazanlar, televizyonlarda konuşanlar, hatta kitap yazanlar arasında dili iyi kullananların sayısı parmakla sayılacak kadar az. Çok az. Dili iyi kullanma diye bir kaygı vardı eskiden ülkenin insanlarında. Altmış-yetmiş yıl geriye gideceğim. Türkçe’den ikmale kalınmazdı, Türkçesi zayıf olan, bütün dersleri iyi bile olsa doğrudan sınıfta kalırdı! Türkçe o kadar önemsenirdi. Bundan hangi akılla, niçin vaz geçildi, kim vaz geçti?   Şimdi çevirmenler ne yapsın?

ÖÖ: Çevirmenin görünmezliği  dendiğinde ne anlamalıyız? Görünmezlik nereye kadardır? Sinemada çevirmen ismine rastlayamıyoruz. Çoğu yayınevi kitap kapaklarında çevirmenin ismini belirtmiyor. Kitap tanıtım sayfalarında da çevirmenden pek söz edilmiyor. Edebiyat çevirisinin zorlu bir iş ve süreç olduğunu kabul etmekle birlikte“çevirmene fazladan bir hak doğurmayacak bir iş olduğunu” söyleyen yayıncıların veya yazarların sayısı da az değil. Bu sorunlar nasıl aşılır?

Üİ: İşler çok karıştı. Bir yandan hayatın her alanında çeviriye her gün biraz daha fazla ihtiyaç duyuluyor, bir yandan da çevirmenlerin saygınlığı artacağına azalıyor. Bu nasıl iş? Kitap kapağına çevirmenin adını koymamak, bundan kırk yıl önce düşünülmesi olanaksız bir şeydi. Ben hatırlıyorum, pek çok yayınevi kitabın reklamını yaparken çevirmenin adını kullanırdı, “Falan yazarın kitabını falan çevirmenin yetkin çevirisiyle okuyacaksınız,” gibi. Oradan buraya nasıl geldik? Bu ancak topyekûn bir küme düşüşle açıklanabilir!

Çeviri kitap için tanıtım yazısı yazanların, çevirmenin adını hiç anmaması aklın alabileceği bir şey değil. Başıma geldiği için biliyorum, tanıtım yazısı yazarı, Türkiye’de falan yayınevinden  falan yabancı yazarın kitabının çevirisinin çıktığını duyuruyor.  Çevirmenden, çeviriden hiç söz etmiyor, bu yetmezmiş gibi yazarın dilinden, dilinin şöyle ya da böyle olduğundan söz ediyor. Hangi yazarın hangi dili? İnsan hiç değilse o zaman ayılır. Ben kimin dilinden söz ediyorum der? Yazarın dilinden söz ediyorsam, o kitabı özgün dilinden mi okudum, hayır. Pekiyi benim okuduğum kitabın dili kimin dili? Bunu düşünmekten aciz birine ne denir bilmiyorum?

Daha başka sorunlardan söz ettikten sonra, “Bu sorunlar nasıl aşılır?” diye soruyorsunuz. Hiç olmaması gereken bu sorunlar neden var bilmiyorum ama bunların nasıl aşılabileceği sorusuna yanıt vereceğim. İşini çok iyi yaparak, işini iyi yapmanın sonsuz özgüvenini taşıyarak, yasal haklarını bilerek, haklarını her zaman sonuna kadar savunarak.

Künye: Çeviri Atölyesi / Çeviride Tuzaklar, Ülker İnce & Dilek Dizdar, Can Yayınları, 2017

Not: Bitmek bilmeyen işler yüzünden yazılarıma ara veriyorum. Bu bir ayrılık değil, bir mola. Hep "Diren Kitap" diyeceğiz ve gerçekleri söylemeye devam edeceğiz sevgili okur; çünkü gerçekler devrimcidir. İki ay sonra tekrar buluşmak üzere... Bol kitaplı günler dilerim...

Bir takım huylar ve birkaç hayvan öyküsü…

Tekerlemeye benzer şekilde yazılmış bu hikâyelerin en güzel tarafı da ders vermek gibi bir işinin olmaması. Hem çocuklara hem de büyüklere itici gelen didaktik dilden arınmış, hafiften dalga geçercesine yazılmış bu alabildiğine eğlenceli hayvanların çabucak okunabilecek uzunlukta hikâyeleri.

Herkesin uğruna para biriktirdiği bir takım şeyler vardır. Benim para biriktirme sebebim ise neredeyse yegâne olarak gezmek, hele de yurtdışında gezmek içindir. En çok sevdiğim kitapları saymıyorum, zira onları para biriktirmeyi bekleyemeyecek kadar çabuk tarafından elimde istiyorum. Gidebildiğim ülkelerin kitapçılarına, oralardaki eserlere ve özellikle de çocuk kitaplarına bakmayı pek seviyorum. Okuduğumdan zaman zaman bir şey anlamasam da, en azından çizimlerindeki kaliteden, baskılarından dolayı her seferinde de ‘ne kadar güzeller bunlar’ diye iç çekmeden duramıyorum. Ama kıskançlığa ve açgözlülüğe lüzum yok aslında, çünkü bizim topraklarımızdan da çok yaratıcı çocuk kitapları üreten yazarlar, baktıkça bakmak isteyeceğiniz resimler yapan çizerler çıkıyor artık.

Redhouse Kidz Yayıncılık’tan çıkmış olan Leyla Fonten’den Öyküler serisi tam da anlattığım gibi, kalitesiyle yabancı yayınlarla aynı düzeyde olan bir dizi bence. Biraz gecikmeli olarak fark ettiğim 9 kitaplık bu dizinin birinci baskısı 2014 yılında olmuş.

“Merhaba! Benim adım Leyla.

Size bir hikâye anlatacağım,

Beğenirseniz ne ala!”

Seriden okuduğum iki kitap olan Öfkeli Örümcek Rıza ve Kıskanç Kurbağa Eda’nın başında La Fontaine’in torununun torununun torunu Leyla, hikâyelerin anlatıcısı olarak kendini tanıtır. Arkası bir hayli yüksek, kırmızı bir koltukta oturan kocaman topuzlu, gözlüklü ve biraz şaşı olan Leyla, evinde baktığı türlü çeşit hayvanı nasıl edindiğini anlatır giriş olarak.

Aşina olduğumuz ev hayvanları olan kedi, köpek, kuş ve balığın yanı sıra kirpisi, kurbağası, örümceği ve daha başka hayvanları da olan Leyla, seksen altı yaşına rağmen onlara sevgiyle bakar. Ama asıl zorlandığı hepsinin birbirinden tuhaf kişilikleriyle uğraşmaktır. Her bir kitapta da bu değişik huylarını anlatır hayvancıklarının.

Yazar Tülin Kozikoğlu, basit, yalın bir şekilde insanı anlatıyor çocuklara bu güzelim serisinde. Hepimizin sahip olduğu ama bazılarının sivrilip öne çıktığı kişilik özelliklerimizden bahsediyor onları hayvanlara atfederek. Anlattığı bütün huylar kötü olarak nitelendirdiklerimizden olsa da hikâyeleri sonunda tatlıya bağlamayı ihmal etmiyor. Hayvanlar o takıldıkları huylarını biraz olsun geride bırakabileceklerini fark ediyorlar kitap biterken.

Tekerlemeye benzer şekilde yazılmış bu hikâyelerin en güzel tarafı da ders vermek gibi bir işinin olmaması. Hem çocuklara hem de büyüklere itici gelen didaktik dilden arınmış, hafiften dalga geçercesine yazılmış bu alabildiğine eğlenceli hayvanların çabucak okunabilecek uzunlukta hikâyeleri.

İlkokul seviyesindeki çocuklara ve öğretmenlere yönelik yaratıcı yazma eğitimleri de veren, Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nden mezun Tülin Kozikoğlu, Lili ve Yedi Çocuğu isimli başka bir kitap dizisi daha yazmış ki, şimdi onları da merak etmekteyim.

Bu güzel dizinin resimleyeni Sedat Girgin’i de tebrik etmek isterim. Anlatılan o kişilik özelliklerini hayvanlarda çok güzel yansıtan karakter çizimlerinin yanında diğer ayrıntılar da kitabın hoşluğunu ve eğlencesini arttırmış bence. Leyla’nın Örümcek Rıza’ya ördüğü o altı kollu mini minnacık kazak beni benden aldı diyebilirim. Okudukları kitaplarda çocuklar için resimlerinin de en az hikâye kadar önemli olduğu ve uzun uzun incelendiği düşünülürse Sedat Girgin’in bu dizideki çizimleri çok memnun edici olacaktır.

Arkadaşımda görüp de okuduğum için serinin sadece iki kitabını tanımış olsam da size hepsini birden alıp kütüphanenizin güzel bir köşesine yerleştirin derim. Daha önceki yazılarımda da tavsiye ettiğim gibi çocuğunuzla birlikte sesli okuma yaparak resimlerini incelediğinizde çok daha fazla keyif alacağınızı düşünüyorum. Zira sadece çocuğunuzun değil, sizin de çok hoşunuza gideceğinden eminim.

Keyifli okumalar dilerim…

KÜNYE: LeyLa Fonten’den Öyküler Serisi: Öfkeli Örümcek Rıza, Tülin Kozikoğlu, Resimleyen: Sedat Girgin, Redhouse Kidz Yayıncılık, 2014, 28 sayfa.

KÜNYE: LeyLa Fonten’den Öyküler Serisi: Kıskanç Kurbağa Eda, Tülin Kozikoğlu, Resimleyen: Sedat Girgin, Redhouse Kidz Yayıncılık, 2015, 28 sayfa.