Komünist Parti Manifestosu üzerine söylenecek binlerce şey belki de geride kalan 169 yılda söylenmiştir. Bu 169 yılda, onu hâlâ bu kadar çok okunur kılan nedir? Okunurluğuna dair çıkarım Türkçede dahi onlarca farklı yayınevi tarafından onlarca baskı yapmış olmasından çıkartılabilir bir yargıdır. Peki Komünist Parti Manifestosu’nun, onu bu kadar okunur kılan vaadi nedir?

1848 yılında Marx ve Engels tarafından kaleme alınan bu broşür, sosyalizm ve komünizm hakkında bilgi edinmek isteyenlerin sorularına cevap vermektedir. Ancak bu özelliği onun üzerinde bir kutsal hale oluşturmaz. Komünist Parti Manifestosu, yazarları hayattayken tarihin önümüze koyduğu olgularla ilgili, metne önsözler ile katkı koymaya devam ettikleri yaşayan bir çalışmadır.

Komünist Parti Manifestosu, mücadeleye çağrının en açık şekilde dile getirildiği eserdir. Eserin Burjuvalar ve Proleterler isimli birinci bölümünde tarihin motoru olan sınıf mücadelelerini tanımlamak ve modern çağın temel iki sınıfının arasındaki çelişkinin altını çizmektedir. “Komünistlerin genel olarak proleterlerle ilişkisi nedir?” (2017, 25) sorusuyla başlayan “Proleterler ve Komünistler” başlıklı ikinci bölümde proletarya partileri ile komünistler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar belirtilmiştir. Ailenin ortadan kalkması, kadının ortaklaşa “kullanımı”, vatansızlık ve dinsizlik şeklinde kodlanabilecek komünistlere yapılan “suçlamalar” da  yine bu bölümde net bir şekilde yanıtlanmıştır. “Sosyalist ve Komünist Literatür” başlıklı üçüncü bölüm ismiyle müsemma, ilgili kavramların açıklandığı bölümdür. “Komünistlerin Farklı Muhalefet Partileri Karşısındaki Konumları” isimli bölüm, sonuç niteliğindedir. Avrupa’dan örneklerle komünistlerin en ileri mücadeleyi desteklediği vurgulanmıştır. Komünist Parti Manifestosu dendiğinde hemen herkesin aklına gelen o meşhur “Bütün ülkelerin işçiler birleşin!” ifadesi ile eser sona ermektedir.

Eserin Türkçe baskılarında uzun zaman İngilizce baskının kaynak kitap oluşu birtakım sorunlara yol açmıştır. Bunlardan biri, eserin önemli vurgularından biri olan “zincirler” konusudur. İngilizce kaynaktan yapılan çevirilerde “Proleterlerin, zincirlerinden başka kaybedecekleri hiçbir şey yok” ifadesi Almanca aslında “Proleterlerin, bu devrimde, zincirlerinden başka kaybedecekleri hiçbir şey yok” şeklindedir*. 

Ekim Devrimi’nin 100. yılında, İleri Kitaplığı’nın ilk kitabı olan Komünist Parti Manifestosu, Erkin Özalp’in Almancadan çevirisi ile raflarda yerini almıştır.

*Erkin Özalp’in meşhur tartışma ile ilgili köşe yazısı için bkz. http://ilerihaber.org/yazar/proleterlerin-zincirleri-uzerine-50015.html .

KÜNYE: Komünist Parti Manifestosu, Karl Marx ve Friedrich Engels, Çeviri: Erkin Özalp, İleri Kitaplığı, 2007, 124 sayfa.