Direniş üretir, ‘Her zaman başka bir seçenek vardır’

Direniş üretir, ‘Her zaman başka bir seçenek vardır’

"Kadın Direnişçiler"in ardında iyi bir arşiv çalışması olmasına rağmen, dört tane gerçek kişiliğin bir arada anlatılmaya çalışılması karakterlere dair yüzeysel eksikli bir his veriyor olabilir. Ya da çizgi roman türünün iyi bir takipçisi olmayan biri olarak acımasız bir eleştiri yapıyor olabilirim. Yine de bu kadın direnişçilerin hikâyelerini merak eden ve bu türün meraklıları için okuması tavsiye edilebilecek bir kitap…

Kadın Direnişçiler, İkinci Dünya Savaşı yıllarında dört mücadeleci kadının hayat öykülerini tek bir hikâyenin etrafında birleştiren bir çizgi roman… İyi bir çizgi roman okuyucusu sayılmam. Ama kadın direnişçiler yazan bir kitabı da okumadan duramadım (alırken fiyatı beni üzse de). Açıkçası çizgi romanda adı geçen kadınlarla ilgili pek bir bilgim yoktu ve epeyce de merakla okudum. Bu nedenle elime aldığım gibi de bitirdim. Kitap bittiğinde açıkçası bende bir şeyler eksik kaldı diye düşündüm. Dediğim gibi sıkı bir çizgi roman takipçisi değilim. Çizgi roman türünde bir eserden, beklentilerimi olması gerekenden yüksek tutuyor olabilirim.

Karakterler işlenirken, senaryo için birçok kaynaktan yararlanılmış. Çok az tanınan bu kadınların hikâyeleri için ciddi bir arşiv taraması yapıldığı belirtiliyor. Yine de kitaptan karakterlerin hayatlarına dair ancak tanışıklık düzeyinde bilgi edinebiliyoruz. Bunun nedeni senaryo kaynaklı mı, yoksa eldeki verilerin azlığından dolayı mı bilemiyorum.  

Senaryonun işlediği hikâyeler, Nazilere karşı İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri’ne yazılan Amy Johnson, Almanya’da Nazizime karşı arkadaşları ile bir ayaklanma planlarken yakalanan Sophie Scholl, Fransa’da Alman işgaline karşı direnen direnişçilerden biri olan Berty Albrecht ve Almanya’da birçok çocuğu toplama kamplarından kurtaran Mila Racine’le ilgili...

Amy Johnson sivil havacılık tarihinin ilk kadın mekanisti ve havacılık tarihinde önemli rekorları var. Havacılıkta ilkleri başarmış bir kadın. Fakat, bir direnişçi olarak bu kitaba neden dahil edildiğini açıkçası pek anlayamadım. İngiltere’nin Almanya’ya savaş ilan etmesi ile Kraliyet Ordusu’na gönüllü pilot olarak yazılıyor. Esrarengiz bir uçak kazasında hayatını kaybediyor ve cesedi de bulunamıyor. Nedeni bilinmeyen ölümüne dair çizgi romanda sunulan son belki de bu bölümün tek ilginç yeri…

Sophie Scholl benim için çok daha ilgi çekici bir kişilik… Direnişe dair ilk konuşmaları burada okuyoruz. Münih Üniversitesi’nde okuyan Scholl bir grup arkadaşıyla beraber bildiriler yayınlayarak Hitler karşıtı gizli bir ağ kurmaya ve insanları bilinçlendirmeye çalışıyor. Okulda bildiri dağıtımı yaptığından Gestapo tarafından yargılanarak idam ediliyor. Kendisiyle beraber kardeşi ve arkadaşlarının idamı birçok insanı etkiliyor. Bundan çok etkilenen Thomas Mann BBC radyosundan şöyle konuşmuş: “Cesur, muhteşem insanlar! Boşuna ölmüş olmayacaksınız, unutulmayacaksınız.”

Berty Albrecht ‘Kurtuluşun Yoldaşları’ adlı Fransız direnişçi gruptaki 6 kadından biriydi (toplam 1061 kişi). Bir hemşire ve bir feministti. Kadınlar için doğum kontrolünü ve cinsel özgürlüğü savunmuş, Cinsel Sorun adlı bir dergi çıkarmış. Paris’ten kaçarak Güney Fransa’da Combat adlı direniş grubuna katılıyor. Alman işgaline karşı tarihe geçen bir mücadele veriyor, fakat 1943’te Gestapo tarafından yakalanıyor. Kitaptan 1934 yılında Sovyetler Birliği’ne gittiğini ve seyahatini Cinsel Sorun dergisinde yazdığını öğreniyoruz. Berty Albrecht ile ilgili kısmı ilgiyle okudum. Direniş zamanındaki koşullarla ilgili söylediği ve onu yansıtan bir sözü de beni çok etkiledi: “Her zaman başka bir seçenek vardır. Sadece sonuçlarını kabullenmeye hazır olmak lazım.”

Son karakter ise Mila Racine, Yahudi kökenini saklayarak, birçok çocuğun toplama kamplarına gönderilmesini engellemek için çocukların Fransa’dan İsviçre’ye kaçırılması için çalışıyor. Gerçekten hayranlık uyandıran bir kahramanlık hikâyesi…

Çizgi romanda bu dört kadının hikâyesini birleştiren beşinci bir kadın karakter daha var. Bu karakterin gelişimi de çizgi romanın ilgi çekici taraflarından biri… Beşinci karakter Anna Schaerer, muhtemelen hiç tanışmamış bu dört kadının hikâyesini birleştiren ve çizgi romanın başındaki gizemin de çözülmesine vesile olan karakter oluyor.

Kadın Direnişçiler’in ardında iyi bir arşiv çalışması olmasına rağmen, dört tane gerçek kişiliğin bir arada anlatılmaya çalışılması karakterlere dair yüzeysel eksikli bir his veriyor olabilir. Ya da çizgi roman türünün iyi bir takipçisi olmayan biri olarak acımasız bir eleştiri yapıyor olabilirim.  Yine de bu kadın direnişçilerin hikâyelerini merak eden ve bu türün meraklıları için okuması tavsiye edilebilecek bir kitap…


KÜNYE: Kadın Direnişçiler, Yazar: Kolektif, Çeviri: Ayşe Meral, Alfa Yayıncılık, 2017, 260 sayfa.

DAHA FAZLA