İleri Haber

12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında, darbeciler siyasi tutukluların direncini kıramadıkları için 1983 yılında "tek tip elbise" uygulamasını dayatmıştı. Derin acılara yol açan bu uygulama mahkumların yaygın bir direnişi sonucu kaldırılmıştı. Direniş açlık grevine dönüşmüş, ayaklanmalar ve ölümler olmuştu.

14 Ağustos 1983'de hapishane yönetimleri tarafından 13-1 genelgesi uyarınca koğuşlardaki mahpusların özel eşyalarına ve kıyafetlerine el konulmaya başlandı. Metris Cezaevi’nde 14 Ocak 1984’te başlayan ve iki gün süren operasyon sonucu mahpusların kıyafetlerine el konuldu.

Metris Cezaevi yerleşkesindeki spor salonu, mahkeme salonuna çevrilmişti. “Teğmenler Davası” olarak bilinen THKP/C 3. Yol davasının ilk duruşmasında, tek tip cezaevi kıyafetiyle sıkı yönetim mahkemesine çıkmayı reddeden askerlerin Cumhuriyet gazetesi muhabiri Deniz Tezel tarafından iç çamaşırlarıyla çekilmiş fotoğrafı 12 Eylül’ün simge fotoğrafları arasında yer aldı.

‘TEK TİP ELBİSE SADECE BİR KUMAŞ PARÇASINI GİYMEME OLAYI DEĞİL’

Tek tipe karşı direnen dönemin mahpuslarından gazeteci Ertuğrul Mavioğlu ‘Asılmayıp Beslenenler’ kitabında tek tip uygulamasına ilişkin şunları yazıyor:

“Metris idaresi, 14 Ocak 1984’te tek tip elbise için iki gün süren operasyon düzenleyerek pantolon, ceket, boğazlı kazak, palto, mont, ayakkabı gibi eşyalarımızı toplayıp yasakladı. Üç yıl boyunca çarşaf ve nevresimlerden diktiğimiz pijamaları giymek zorunda kaldık. Operasyonla aldıkları eşyalarımızın bir kısmı depoda çürüdü, bir kısmı da çalındı. “

“…Tek tip elbise sadece bir kumaş parçasını giymeme olayından ibaret değildi. Veya giyildiğinde baskı ve yasakları hafifletmeyecekti. Tersine arkasından gelecek çok daha boyutlu saldırı ve dayatmaların önünü açan, teslim almaya hizmet eden bir role sahipti.”

4 MAHPUS YAŞAMINI YİTİRMİŞTİ

12 Eylül’ün ardından gündeme getirilen Tek tip elbise nedeniyle birçok hapishanede mahpuslardan  tüm giysileri operasyonlarla toplanmış, zorla tek tip giydirilmeye çalışılmış, giymeyen mahpuslar aylarca iç çamaşırlarıyla kalmış ve uygulamadan vazgeçilmesi için günlerce süren birçok açlık grevi yapılmıştı. 11 Nisan 1984 tarihinde 75 gün süren ölüm orucu sonrasında Abdullah Meral, Haydar Başbağ, Hasan Telci  ve Mehmet Fatih Öktülmüş isimli devrimciler yaşamını yitirdikten sonra insan haklarına aykırı bu uygulamaya ilişkin geri adımlar atılmaya başlanmış ve 1989’da Danıştay kararıyla kesin olarak kaldırılmıştı.

10 Temmuz 1989 tarihli Cumhuriyet gazetesinde çıkan haber