ÇEVİRİ | Katalonya’nın ötesi: Avrupa’da bağımsızlık yanlısı hareketler

ÇEVİRİ | Katalonya’nın ötesi: Avrupa’da bağımsızlık yanlısı hareketler

İspanya'nın doğusundaki Katalonya Özerk Yönetimi'nin bağımsızlık ilan etmesiyle birlikte Avrupa çapındaki bağımsızlık yanlısı hareketler bir kez daha gündeme geldi. İşte Avrupa'daki ulusal hareketlerin haritası.

İspanya'nın doğusundaki Katalonya Özerk Yönetimi, 1 Ekim'deki olaylı bağımsızlık referandumunun ardından Madrid yönetimiyle diyalog zeminini yakalayamayınca Cuma günü bağımsızlık ilan etti.

Katalonya meselesiyle birlikte Avrupa'nın dört bir yanındaki bağımsızlık yanlısı hareketler de bir kez daha gündeme geldi. The Guardian'ın derlediği verilere göre, Avrupa'nın doğusundan batısına kuzeyinden güneyine birçok ülkesinde bağımsızlık yanlısı hareketler bulunuyor.

DOĞU AVRUPA

İstriya (Hırvatistan)

Doğu Avrupa ülkesi Hırvatistan'da İstriya Demokratik Birlik Partisi (IDS) ülke çapında, özellikle de Hırvatistan ve Slovenya’ya da sınırı olan ve sınırları 1991’de Yugoslavya’nın dağılmasından sonra net olarak belirlenmemiş İstriya’da, daha geniş bölgesel özerklik ve özyönetim istiyor. IDS’nin idealindeki düşünce ise uluslar üstü ve sınırları belli bir bölgenin oluşması. 208 bin nüfuslu bölgede ülke nüfusunun yüzde 4,9'u yaşıyor. 

Moravya (Çekya)

Moravya, Silezya ve Bohemya’yla birlikte tarihsel bir Çek bölgesi ve 1949’da varlığına son verilmesine rağmen, hala kendi başına ayrı bir bölge olarak görülüyor. Mecliste bulunmayan küçük bir parti olan Moravané, 2005’ten beri kendi kaderini tayin hakkını ve Moravya Meclisi’nin yeniden yapılanmasıyla birlikte bağımsızlığı savunuyor. 3 milyon nüfuslu bölgede ülke nüfusunun yüzde 30'u yaşıyor. 

Silezya (Çekya ve Polonya)

Silezya, Almanya’da ve Çekya'da küçük parçalara sahip olmakla birlikte esas olarak güneybatı Polonya’da yer alan bir bölge. Polonya’da 2011’deki nüfus sayımında 800 binden fazla insan kendini Silezyalı olarak tanıttı. Jerzy Gorzelik liderliğindeki Silezya Özerklik Hareketi (RAS) ise 2010 yerel seçimlerinde oyların yüzde 8.5’ini kazandı. Bu geniş bölgenin özerkliğini savunan RAS, Silezya’da yaşayanları Polonyalı, Çek ya da Alman olarak değil, farklı bir ulus olarak görmekte. Çekya sınırları içerisindeki bölgede ülke nüfusunun yüzde 10'unu oluşturan 1 milyon kişi yaşarken, Polonya sınırları içerisindeki bölgede ülke nüdunun yüzde 7,8'i olan 3 milyon kişi yaşıyor. 

Sekelistan (Romanya)

Macar kökenlilerin yoğun olduğu Sekelistan, daha kapsamlı bir özerklik isteyen Romanya’nın bir bölgesi. 2011 nüfus sayımına göre, Romanya’daki 1,2 milyon Macar kökenli kişilerin yarısı Sekelistan'da yaşıyor. Macaristan, Birinci Dünya Savaşı’nda topraklarının üçte ikisini komşusuna kaybettiğinden beri, Sekeller ülkenin en büyük azınlığı. 500 bin nüfuslu bölgede ülke nüfusunun yüzde 2,5'i yaşıyor. 

KUZEY AVRUPA

Bornholm (Danimarka)

Baltık Denizi’nde 40 bin nüfuslu küçük bir ada olan Bronholm, 1990’lardan beri bağımsızlık ya da kapsamlı bir özerklik isteyen aktif bir Özyönetim Partisi’ne sahip. Fakat İskoç referandumu dönemindeki artan popülerliğine ve Katalonya’nın bağımsızlık girişimine olan desteğine rağmen, ancak birkaç yüz oy almakta. 39 bin 664 nüfuslu bölgede ülke nüfusunun yüzde 0,7'si yaşıyor. 

Faroe Adaları (Danimarka)

1946’da çok az farkla bağımsızlık oylarının kazanmasından sonra Faroe Adaları, 1948’den beri Danimarka Krallığı içinde özyönetime sahip özerk bir bölge olarak varlığını sürdürüyor. Dil ve kültür farklılığıyla birlikte iki ülkeyi ayıran 900 kilometreyi de dile getiren ve 33 sandalyeli mecliste 17 sandalyeye sahip dört yerel parti, egemen bir devlet olmak ve bağımsızlık talep ediyor. Ülke nüfusunun yüzde 0,9’unun yaşadığı Faroe Adaları’nın nüfusu 50 bin 30 kişi.

GÜNEY AVRUPA

Lombardiya (İtalya)

Milan’ı da içine alan ve İtalya’nın en zengin bölgelerinden biri olan Lombardiya, daha kapsamlı bir özerklik ve parasının nasıl harcanacağı konusunda daha fazla söz hakkı istiyor. Burada ve Veneto’da pek çok yurttaş, verdikleri vergilerin yerel yatırımlara katkı yapmak yerine daha yoksul olan güneye gittiğini düşünüyor. Ayrılıkçı fikirler radikal gruplarla ve belediye meclisinde yalnızca bir üyesi bulunan bağımsızlık yanlısı yerel partiyle sınırlı olsa da, son referandumda oy verenlerin yüzde 40’tan fazlası bu taleplere sahip çıktı.10 milyon nüfuslu bölgede ülke nüfusunun yüzde 17’si yaşıyor.

Veneto (İtalya)

Veneto bölgesi ve onun merkezi Venedik, İtalya ekonomisine önemli miktarda katkı yapan bir başka bölge. Bölge, daha kapsamlı bir özerklik ve özellikle de kendi vergilerini kendisi belirlemek istiyor. Çoğu yurttaş tam bağımsızlık istemese de durumu Lombardiya gibi. 4,9 milyon nüfuslu bölge, ülke nüfusunun yüzde 8’ini oluşturuyor.

Sicilya (İtalya)

İtalya’nın özerk bölgesi Sicilya’da pek çok hareket, ayrı bir yerel miras, gelenek, kültür ve dil destekleyerek ve geliştirerek daha kapsamlı bir özerklik ya da tam bağımsızlık istiyor. Özerklik yanlısı bir parti 2008’den 2012’ye kadar adayı yönetmişti. Nüfusu 5 milyon olan bölgede, ülke nüfusunun yüzde 8’i yaşıyor.

Güney Tirol (İtalya)

Büyük çoğunluğu Almanca konuşan Güney Tirol, Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İtalya yönetimi altına girdi. Bölge 1970’lerde özerkliği kazandı, ama 1950 ve 60’larda bombalı eylemler yapan özgürlükçü bir grubu da içeren ayrılıkçı hareket, gerekirse geçici bir Güney Tirol devleti kurulması yoluyla Avusturya’yla yeniden birleşmek için uzun süre mücadele verdi. Nüfusu  511 bin olan bölgede, ülke nüfusunun yüzde 0,9’u yaşıyor.

Bask Bölgesi (İspanya)

19’uncu yüzyıldan beri Bask milliyetçileri İspanya ve Fransa’daki Baskça konuşan insanların tamamını kapsayan bir siyasi birlik ve ulus istemekte. Ayrılıkçı militan grup ETA, 2011’de yarım yüzyıldır devam eden savaşa son verdiğini açıkladıktan sonraki yıllarda mücadele daha kansız hale geldi. Bölgeye özerklik statüsü veren Madrid yönetimi, ayrılıkçılar tarafından dile getirilen daha kapsamlı dönüşüm taleplerini reddetmekte. 3 milyon nüfuslu bölgede, ülke nüfusunun yüzde 4,6’sı yaşıyor.

Korsika (Fransa)

Korsika’da milliyetçi hareket, 1960’lardan bu yana adanın daha kapsamlı özerkliğini istiyor. Korsika Ulusal Kurtuluş Cephesi 1976’dan beri bağımsızlık talebiyle mücadele veriyor ve bu mücadele suikastları ve bombalı eylemleri de kapsıyor –adanın valisi 1998’de öldürüldü-, fakat örgüt kısa bir süre önce askeri eylemlere son verdiğini açıkladı. Özerklik yanlısı bir koalisyon olan Pé a Corsica (Korsika İçin); 2015 bölgesel seçimlerinde Korsika meclisinin 51 sandalyesinden 24’ünü kazandı. Nüfusu 329 bin olan bölge, ülke nüfusunun yüzde 0,49’unu oluşturuyor.

BATI AVRUPA

Flandre (Belçika)

Kuzeyin görece daha zengin ve Felemenkçe konuşulan bölgesi uzun süredir ayrılık talep ediyor. Yeni Flaman İttifakı, federal meclisteki en büyük parti. Mevcut koalisyonun bir parçası olarak taleplerinden taviz verse de, Belçika’nın bölünmesine yol açması beklenen 2019 seçimlerinden sonra giderek daha fazla yetki elde etmeyi hedefliyor. Nüfusu 6 milyon 400 bin olan bölgede ülke nüfusunun yüzde 56,3’ü yaşıyor.

Valon Bölgesi (Belçika)

Belçika’nın Fransızca konuşulan özerk Valon Bölgesi’nde yaşayanların çoğu dillerini ve kültürel kimliklerini korumakla birlikte Belçika’dan ayrılmak istemiyor. Belçika’nın Fransızca konuşulan bölgelerinin Fransa’ya bağlanmasını talep eden gruplar gibi bağımsızlık yanlısı hareketler de tarihsel olarak çok az rağbet görmekte. 3 milyon 600 bin kişinin yaşadığı bölge, ülke nüfusunun yüzde 32’sini oluşturuyor.

Bretonya (Fransa)

Bretonya güçlü bir kültürel kimliğe sahip ve bölge, Cornwall, İrlanda, Man Adası, İskoçya ve Galler ile birlikte Kelt kökenli altı halkından birisi olarak kabul ediliyor. Breton’da milliyetçiler, Fransa’nın içinde ya da ondan ayrı olarak özyönetim, Breton müziğinin, geleneklerinin ve 200,000 kişi tarafından konuşulan Breton dilini de kapsayan sembollerinin korunmasını ve desteklenmesini istiyorlar. Pek çok Breton ayrıca Fransa’nın Loire-Atlantique bölgesini de Bretonya içinde yer alması gerektiğini düşünüyor. 2013 tarihli bir ankete göre Bretonların yüzde 18’i bağımsızlığı desteklerken, yüzde 37’si kendisini öncelikle Breton olarak, yüzde 48’i ise Fransız olarak tanımladı. Nüfusu 3 milyon 300 bin olan bölge, ülke nüfusunun yüzde 5’ini oluşturuyor.

Bavyera (Almanya)

Bavyera milliyetçiliği, bölgenin 1871’de birleşik Almanya’nın kuruluşundan beri hep güçlü olmuştur. Bavyera’da ayrılıkçı parti, 1950’lerde ciddi bir güce sahip olsa da, takip eden yıllarda kendisine verilen destek azaldı. Gene de 2017’de yapılan bir anket, üç Bavyeralı’dan birinin bağımsızlıktan yana olduğunu gösterdi. 12 milyon 900 bin nüfuslu bölge, ülke nüfusunun yüzde 15,6’sını oluşturuyor.

Kuzey İrlanda (Britanya)

Kuzey İrlanda’nın İrlanda Cumhuriyeti’ne katılmadan bağımsız olmasını isteyen Ulster milliyetçiliği 1920’lerden bu yana bir azınlık hareketi oldu, ancak buna rağmen bölgenin belirleyici hiçbir politik partisi tarafından desteklenmiyor. Her ne kadar 1985 İngiltere-İrlanda anlaşmasından sonra canlanmış olsa da, kitlesel bir destek toplayamadı. 1 milyon 800 bin kişinin yaşadığı bölge, Britanya nüfusunun yüzde 2,8’ini oluşturuyor.

İskoçya (Britanya)

İskoçya 19’uncu yüzyılın ortalarında özyönetim talebini dillendirmeye başlamıştı ve kurulduğu yıl olan 1934’ten beri İskoç Ulusal Partisi (SNP) tam bağımsızlık için mücadele ediyor. Birleşik Krallık içinde yer alan bir ülke olan İskoçya’nın yetkili meclisi, 1999’dan bu yana belirli bir güce sahip. 2014’de İskoçya’da yurttaşların yüzde 84’ü bağımsızlık referandumunda oy kullandı ve yüzde 44,7 bağımsızlık yanlısı, yüzde 55,3 karşıtı oy çıktı. SNP lideri ve İskoçya başbakanı Nicola Sturgeon’ın söylediğine göre, Birleşik Krallık’ın Brexit referandumunun ardından bir başka bağımsızlık referandumu oldukça olası görünüyor. 5 milyon 400 bin kişinin yaşadığı bölge, Britanya nüfusunun yüzde 8,2’sini oluşturuyor.

Galler (Britanya)

Galler 19’uncu yüzyılın ortalarından bu yana bağımsızlık yanlısı bir harekete sahip ve Galler’in milliyetçi partisi Plaid Cymru kurulduğu 1925 yılından beri tam bağımsızlık için mücadele veriyor. 1997’de İskoçya gibi Galler de bir referandumda çeşitli yetkilerin kendisine devredilmesi için oy kullandı ve iki yıl sonra kendi meclisini oluşturdu. Son anket sonuçlarına göre Galler’de insanların yüzde 40’tan fazlası meclisin daha fazla yetkiye sahip olmasını isterken yüzde 25’i de tam bağımsızlıktan yana. Nüfusu 3 milyon 100 bin olan bölge, Britanya nüfusunun yüzde 4,7’sini oluşturuyor.