Başkanlık sistemini içeren 18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin tümü Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nda yapılan oylamada 339 oyla kabul edilerek yasalaştı.

Başkanlık sistemini içeren Anayasa Değişiklik Teklifi tümü üzerinde yapılan oylama sonucu 339 oyla kabul edildi.

Teklifin tümü üzerinde yapılan gizli oylamaya 488 milletvekili katıldı. Oylamada 339 kabul, 142 ret oyu kullanıldı; 5 oy boş çıktı, 2 oy ise geçersiz sayıldı.

Anayasa değişiklik teklifi birinci tur görüşmeleri 9 Ocak Pazartesi Meclis Genel Kurulunda görüşülmeye başladı ve 7 gün sürdü. Teklifin ikinci tur görüşmeleri 18 Ocak Çarşamba günü başladı ve 3 gün sürdü. Her iki turda da maddelerin görüşülmesine geçilmesi ve iki iptal oylamayla toplam 18 madde 40 kez oylandı.

Kanunlar ve Kararlar Başkanlığınca son okuması yapılacak anayasa değişikliği teklifi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a gönderilecek.

Erdoğan'ın, kanunun onayı için kendisine tanınan 15 günlük yasal sürenin ne kadarını kullanacağına bağlı olarak, referandumun kesin tarihi belli olacak.

Referandumun, Resmi Gazete'de yayımını takip eden 60'ncı günden sonraki ilk pazar günü yapılması gerekiyor.

Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Numan Kurtulmuş daha önce referandumun 2 ya da 9 Nisan tarihlerinde yapılabileceğini söylemişti.

MHP SIRALARI AYAKTA ALKIŞLADI

Başbakan Binali Yıldırım şöyle konuştu:

"Anayasa değişikliği teklifinin görüşmelerini yaptık. Değişikliği gerçekleştirecek olan aziz Türk milletidir. Vekiller olarak bize verilen görevi yaptık. Şimdi söz karar milletindir. Yetki milletindir, mühür milletin elindedir. Milletimiz bu konuda son sözü söyleyecek son kararı verecektir. Türk milleti cumhuriyete cumhuriyetin değer ve kazanımlarına aşık bir millettir. BU aziz millet 23 Nisan 1920’de bu yüce Meclis’i kurmuştur. Kahramanca bir kurtuluş mücadelesi verdi. İstiklalin kendisi kazandı. 29 Ekim 1923’te cumhuriyeti ilan etti, sahip çıktı, korudu kolladı büyüterek bugünlere getirdi. 15 Temmuz gecesi bu necip millet Gazi Meclis’i ile birlikte hükümeti, devleti, ülkesini, canı pahasına korudu, dünyanın hayranlığını kazandı. Sandık her önüne geldiğinde en doğru kararı verdi millet. Millet bu anayasa değişikliği konusunda da en doğru kararı mutlaka verecektir. Milletimiz sandığa gidecek aklıyla, vicdanıyla oy kullanacak. Türkiye için en doğru tercihi yapacaktır. Milletin vereceği karar en isabetli karar olacaktır. Millet her şeyin en iyisini bilendir. Bu anayasa değişikliği görüşmelerinin süresince çok özverili çalışmalar oldu. TBMM çalışanlarına, stenograf arkadaşlara, bize servis yapan hizmetli, garson, danışman, güvenlik ekiplerine ve meclis çatısı altında hizmet veren herkese teşekkür ediyorum. Milletin verdiği karar başımız gözümüz üzerinedir. Bu anayasa değişikliğinin ülkemiz, geleceğimiz için uğurlu olmasını diliyorum."

Başbakanın konuşmasını MHP sıraları ayakta alkışladı. Başbakan Binali Yıldırım, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile bir süre konuştu.

Bahçeli, teklifin kabul edilmesinden sonra "Milletimiz için hayırlı uğurlu olsun. İnşallah Türk milleti, yapacağı kendi değerlendirmesiyle de yine milletimize bir fayda sağlayacaktır" dedi.

KILIÇDAROĞLU: BU TARİH İHANET TARİHİDİR

Anayasa değişikliği için TBMM'dee yapılan görüşmeler ve ikinci tur oylamaların tamamlanmasının ardından CHP grubu Genel başkan Kemal Kılıçdaroğlu başkanlığında toplanarak bir basın açıklaması yaptı.

Kılıçdaroğlu'nun açıklamalarından satırbaşları şöyle:

"Bugün geldiğimiz noktada ciddi kaygılarımız var. Neden? Birinci nedeni şu: Milletten oy alıp milletin vekilliğini üstlenenler anayasa değişikliklerini görmeden imzalamışlardır. Onlara gerçek anlamda milletvekili denmez. Sarayın vekilleri milletin vekilleri olamazlar.

AYM’nin yargıçlarına sesleniyorum. Anayasanın değiştirilmesi teklif edilemeyen maddelerine siz de sahip çıkmalısınız. Hukukun üstünlüğüne siz de sahip çıkmalısınız. Bu ülkede her yurttaşın özellikle de yargıçların görevidir. Bir önemli düzenleme daha. İlk kez bu parlamentoda iktidar kanadının ağırlıklı oylarıyla torba anayasa değişikliği gerçekleşmiştir.

Bugün 21 Ocak 2017. Demokrasi tarihimiz açısından da önemli bir tarih. Parlamentonun kendi yetkilerini devretme tarihi bugün. Bu tarihin bizim milli kurtuluş savaşı açısından da büyük bir önemi vardır. Bu tarih aynı zamanda bir parlamentonun kendi tarihine ihanet tarihidir."

HDP VE CHP GENEL KURULU TERK ETTİ

Teklifin Meclis'te kabul edilmesinden sonra Başbakan Binali Yıldırım'ın kürsüye çıkması üzerine CHP ve HDP Genel Kurulu terk etti.

“OYLAMA İŞLEMİ TAMAMLANAMAZ, ARKADAŞLARIMIZI GETİRİN!”

Meclis’te anayasa değişikliği teklifinin 2. turunda HDP, tutuklu bulunan ve oy kullanamayan 11 milletvekilini tekrar gündeme getirdi. TBMM Başkanvekili Ayşenur Bahçekapılı’nın “Oy kullanmayan milletvekil var mı?” sorusuna tutuklu milletvekillerinin isimleri sayılarak cevap verildi.

[ih2]

KABUL EDİLEN MADDELER

Meclis’te 343 'evet' oyu ile kabul edilen anayasa değişikliği teklifinin 18. maddesi, partili Cumhurbaşkanı kavramını düzenliyor. 18. maddeye göre, "Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesileceğine" dair hükmün kaldırılması, değişikliğin yayımı tarihinde; mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, sıkıyönetim, tasarı, kanun hükmünde kararname, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler de TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda cumhurbaşkanının görevi başladığı tarihte yürürlüğe girecek.”

341 'evet' oyuyuyla kabul edilen 17’nci maddede "TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019 tarihinde yapılacak. Seçimin yapılacağı güne kadar milletvekillerinin ve cumhurbaşkanının görevi devam edecek. Meclisin seçim kararı alması halinde, 27. Yasama Dönemi milletvekili genel seçimi ve cumhurbaşkanı seçimiyle beraber yapılacak" düzenlemesi yer alıyor. 

Anayasa değişikliği teklifinin içerdiği hükümet sistemine uyumluluk için maddelerde değişiklik getiren 16. madde, TBMM Genel Kurulu'nda yapılan 2. tur oylamanın üçüncü gününde 342 oyla kabul edildi. Bu madde ile "Bakanlar Kurulu" yeni sistemde olmayacak. Yürütme yetkisi ve görevi ise, Cumhurbaşkanı tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılabilecek. Kamu tüzel kişiliği, mevcut sistemde yalnızca kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanılarak kurulurken, yeni sistemde bu hüküm "kamu tüzel kişiliğinin ancak kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulur" şeklinde değiştirilecek. Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) yapısıyla ilgili hükümde değişiklik getiren maddede, "Milli güvenliğin sağlanmasından ve Silahlı Kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanmasından, TBMM'ye karşı cumhurbaşkanı sorumlu olacak" ifadesi yer alıyor.

15. maddeye göre, kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM'ye sunacak ve teklif Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek.

Teklifin 14. maddesi, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) adını, Hakimler ve Savcılar Kurulu olarak değiştiriyor. Kurul üyelerinin seçimi de bu maddeyle yeniden düzenleniyor.

Askeri mahkemeleri düzenleyen 13'üncü madde de, 343 oyla kabul edildi. 136 da ret oyu alan 13. madde "disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemelerin" kurulmasının önünü kesiyor. Düzenlemede, "Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir" deniliyor.

Teklifin "Olağanüstü hal (OHAL) yönetimini" düzenleyen 12. maddesi de, 342 oyla kabul edilirken, 138 milletvekili de "Hayır" oyu verdi. 2 oy geçersiz sayıldı, 2 oy da boş çıktı. Teklifin 12. maddesi, Cumhurbaşkanına "doğal afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım hallerinin yanı sıra savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışmanın, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması; anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması; şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde" OHAL ilan etme yetkisi veriyor.

11. madde, Meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı günde 5 yılda bir yapılmasını sağlayacak. Maddeye göre cumhurbaşkanının Meclis'i istediği zaman feshetme yetkisi olacak. Bu durumda cumhurbaşkanlığı seçimi de aynı anda yenilenecek. Meclis'in iki seçimi birden yenilemesi için ise vekillerin beşte üçünün (600 vekilin 360'ı) oyu gerekecek. Mevcut cumhurbaşkanı ikinci dönemindeyken Meclis seçimleri yenilerse cumhurbaşkanı 2 dönem sınırına takılmadan bir kere daha aday olabilecek.

10. madde cumhurbaşkanına dilediği sayıda cumhurbaşkanı yardımcısı atama yetkisi verecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları için aranan tek şart milletvekili seçilme kriterine uymaları olacak. Cumhurbaşkanının yurtdışında olması veya yaşamını yitirmesi durumunda makama vekalet edecek cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların yargılanması için 9. maddedeki sürecin aynısı işleyecek.

9. madde cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açılması teklifin 600 sandalyeli Meclis'te 301 vekil tarafından verilmesi gerektiğini, soruşturma teklifinin 360 vekil tarafından kabul edilmesi gerektiğini ve cumhurbaşkanının yargılanmak üzere Yüce Divan'a gönderilmesi için 400 vekilin evet oyu vermesi gerektiğini düzenliyor. Maddeye göre cumhurbaşkanı, görevi bittikten sonra da görev döneminde işlediği suçlara ilişkin yalnızca böyle yargılanabilecek.

8. madde cumhurbaşkanına "yürütme yetkisine ilişkin konularda" cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarma yetkisi verecek. Cumhurbaşkanı, devlet başkanı sıfatına sahip olacak ve milli güvenlik politikalarını belirleyerek, gerekli gördüğü tedbirleri alabilecek.

7. madde, iki turlu cumhurbaşkanlığı seçiminin nasıl gerçekleştirileceğini düzenliyor.

6. madde, milletvekillerinin yürütmenin başına soru sorma yetkisini kaldırıyor. Mevcut düzenlemede yürütmenin başı olan başbakana yazılı soru sorulabilirken yeni düzenleme ile yürütmenin başı olacak cumhurbaşkanına değil, yalnızca cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara soru sorulabilecek.

5. madde, Bakanlar Kurulu'nu denetlemeyi Meclis'in görev ve yetkileri arasından çıkarıyor.

4. madde, milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin aynı gün yapılmasını öngörüyor.

3. madde, milletvekili seçilme yaşını 25'ten 18'e düşürüyor.

2. madde, milletvekili sayısını 550'den 600'e çıkarıyor.

1. madde, anayasanın "Yargı yetkisi" başlığında yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hükmü, "Bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı şeklinde değiştiriyor.

(T24)