Meclis'te şimdiye kadar uygulanmayan “devamsızlık yaptırımı”nı inceledik. Geçmişte birçok AKP'li vekil Meclis çalışmalarına katılmamış ve herhangi bir yaptırımla karşılaşmamıştı. Devamsızlık yaptırımı Meclis tarihinde ilk kez HDP'li milletvekilleri Hezer ve Sarıyıldız için uygulandı. HDP'li vekiller, milletvekillerinin devamsızlığını inceleyen komisyondaki CHP'li ve HDP'li üyelerin itirazına rağmen Meclis'ten ihraç edildi.

1) MECLİS'TE DEVAMSIZLIK YOKLAMASI NE DEMEK?

Meclis İçtüzüğü 138. maddesine göre Genel Kurul ve Komite toplantılarında yoklama yapılıyor ve bu kayıtlar “Yoklama Cetveli”ne kaydediliyor. Bu cetvelde yapılan kayıtlarda toplantılara özürsüz veya izinsiz olarak katılmayan milletvekili, kaydın temsil ettiği birleşim veya toplantıda yok sayılıyor ve “özürsüz veya izinsiz olarak katılmamıştır” kaydı tutuluyor.

2) MECLİS ÇALIŞMALARINA KATILMAMAK MÜMKÜN MÜ?

Evet mümkün. Meclis Başkanına gerekçeli mazeret ile yazı beyan eden milletvekili o birleşim veya toplantıda Yoklama Cetveline “izinli” olarak kaydediliyor. Meclis Başkanı yazıyla başvuran bir milletvekiline 10 günü aşmamak üzere izin verebiliyor. Ayrıca Genel Kurul ve Başkanlık Divanı Kararı ile Meclisi temsilen yurt dışı görevinde bulunan milletvekilleri “görevli” olarak kaydediliyor.

3) DEVAMSIZLIK VEKİLLERİ HANGİ DURUMDA TEHDİT EDİYOR?

Milletvekili devamsızlığının yaptırımları, Anayasa ve İçtüzük’te belirlenmiş durumda. Anayasanın 84’üncü maddesine göre Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam 5 birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca karar verilebiliyor. İçtüzüğün 138. maddesine göre ise bir milletvekili Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içinde toplam 5 birleşim günü katılmazsa devamsızlığı Başkanlık Divanınca tespit edilip Karma Komisyona gönderiliyor.

Yine İçtüzüğün 153. maddesine göre, bir yasama yılı içinde izinsiz veya özürsüz olarak toplam 45 birleşimden fazla yok sayılan milletvekilinin yolluklarının 3 aylığı kesilebiliyor.

4) DEVAMSIZLIK YAPTIRIMINA İTİRAZ MÜMKÜN MÜ?

İçtüzüğe göre Devamsızlık Cetvelinin bir yasama yılında Başkanlık Divanınca en az 3 kez düzenlenmesi ve ilgili milletvekillerine ve bağlı oldukları siyasal partiye gönderilmesi gerekiyor. Yoklama Cetveline itirazı olan milletvekili, Cetveli aldığı tarihten başlayarak en geç 7 gün içinde Başkanlık Divanına bir yazı ile başvurarak itiraz edebiliyor.

5) DEVAMSIZLIK ŞİMDİYE KADAR İHRAÇLA SONUÇLANDI MI?

Meclis tarihinde devamsızlıkla suçlanan ilk milletvekilleri HDP Van Milletvekili Tuğba Hezer ve Şırnak Milletvekili Faysal Sarıyıldız değil. Geçmişte de onlarca milletvekilinin devamsızlığı tespit edilmiş durumda. Meclis çalışmalarına katılmamakla ünlü AKP'li milletvekilleri de var. İlk akla gelenler Hakan Şükür ve eski Başbakan Ahmet Davutoğlu. Şükür AKP milletvekili olduğu 22 Haziran 2011 tarihi ile 19 Aralık 2013 tarihi arasında 426 oylama veya yoklamaya katılmamıştı.

HDP milletvekili Sırrı Süreyya Önder'in geçtiğimiz günlerde gündeme getirdiği iddiaya göre ise, Meclis çalışmalarına katılmayan Ahmet Davutoğlu'nun yerine diğer AKP'li milletvekilleri sahte imza atıyor.

HDP'li Hezer ve Sarıyıldız'ın vekilliklerinin düşürülmesiyle Türkiye tarihinde ilk kez devamsızlık gerekçesiyle milletvekilliğinin düşürülmesi kararı alınııyor.

6) HDP'Lİ VEKİLLERİN DURUMU NE?

HDP milletvekilleri Tuğba Hezer ve Faysal Sarıyıldız dokunulmazlıklarının kaldırılması tehdidi ve tutuklanmaları ihtimaline karşı yurtdışına çıktı ve bir yıldan fazladır Türkiye dışında bulunuyorlar. Dolayısıyla Meclis oturumlarına da katılmıyorlar. Meclis başkanlığı tarafından Türkiye'de olmadıkları tespit edilen iki vekilin durumları mazeret veya izin olarak kabul edilmiyor. Bu nedenle “izinsiz ve mazeretsiz” olarak Meclis oturumlarına katılmadıkları yani devamsızlık yaptıkları kabul ediliyor.

HDP'li Hezer ve Sarıyıldız dışında Meclis'teki yerini kaybetme olasılığı olan bir diğer milletvekili Leyla Zana. İki HDP'li vekilden sonra sıranın Milletvekili yeminini gerçekleştirmeyen ve devamsızlığı bulunan Leyla Zana'ya geleceği söyledniyor.

7) MUHALEFET PARTİLERİ VEKİLLİKLERİN DÜŞÜRÜLMESİNE NE DEDİ?

Milletvekili devamsızlıklarını inceleyen Karma Komisyonda bulunan CHP'li ve HDP'li milletvekilleri Hezer ve Sarıyıldız'ın vekilliklerinin düşürülmesi kararına onay vermeyerek muhalefet şerhi yazdılar. CHP Tekirdağ Milletvekili Emre Köprülü ve Ankara Milletvekili Ali Haydar Hakverdi komisyon kararına ekledikleri şerh metninde, geçmişte benzer örneklerde devamsızlık yaptırımı uygulanmadığını, bu örnekte uygulandığı durumda çelişki barındıracağı ve hakkaniyete aykırı sonuçlar doğuracağını belirttiler.

HDP Ankara Milletvekili Sırrı Süreyya Önder ise yazdığı muhalefet şerhinde, “Başkanlık Divanında oy çokluğuyla ve taleplerimiz gözetilmeyerek alınan karar, usul ve anayasal esaslar bakımından sorunlu, eşitlik ve adillik içermeyen siyasi hasmanelik saikiyle belirlenmiştir.” dedi.